(in Polish) Filozofia prawa 270-NPS3-1FILPR

Ph. D. seminars
obligatory courses
general courses

(in Polish) w sali

(in Polish) Przedstawienie głównych założeń i metod badawczych filozofii prawa jako nauki prawnej oraz klasycznych i współczesnych koncepcji filozofii prawa. Refleksja nad podstawowymi problemami współczesnej filozofii prawa (koniec klasycznych paradygmatów prawa, polityczność i normatywność prawa). Filozofia prawa jest nauką interdyscyplinarną - łączy filozofię i prawo. Może być uprawiana na dwa sposoby: "od prawa ku filozofii" i "od filozofii ku prawu" (propozycja terminologiczna M. Zirk-Sadowskiego). Powinna też ukazywać zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny aspekt prawoznawstwa. Perspektywę wewnętrzną T. Pietrzykowski wiązał z „nauką prawa”, zaś zewnętrzną z „nauką o prawie”. Polska teoria prawa rozpoznawała swoje związki z filozofią w trzech dyskusjach: o filozofii prawa, o filozoficznych podstawach teorii prawa i wreszcie o integracji zewnętrznej prawoznawstwa. Możliwe są następujące stanowiska: 1/ przekonanie o całkowitej zbędności bądź to filozofii prawa, bądź to teorii prawa; 2/ uznanie filozofii prawa za odrębną dyscyplinę koncentrującą się na zagadnieniach aksjologicznych; 3) uznanie filozofii prawa za odrębną dyscyplinę, zorientowaną nie tylko na problematykę wartości, ale także na zagadnienia ontologiczne, epistemologiczne i metodologiczne; 4/ przyjęcie, że filozofia prawa jest zróżnicowaną dyscypliną, której część zagadnień wpisuje się w zainteresowania teorii prawa, część zaś poza nie wykracza; jednocześnie takie postawienie sprawy skłania do rezygnacji z ostrego przeciwstawiania sobie tych dyscyplin. Na przewartościowanie problemu wyodrębnienia filozofii prawa wpłynęły trzy czynniki: 1/ przenikanie się aspektów treściowych z innymi, 2/ uzależnienie rozstrzygnięcia od przyjętej optyki filozoficznej, 3/ brak realnego znaczenia dla praktyki prawniczej. Pierwsze dwie okoliczności prowadzą do wniosku o nierozstrzygalności sporu, uwzględnienie zaś dodatkowo trzeciej do konkluzji o jego pozorności. Jak zauważył Z. Ziembiński: „Na dobrą sprawę terminy «filozofia prawa», «teoria prawa», «jurysprudencja ogólna» ani nie miały, ani nie mają w języku prawników jakiegoś jednego, dokładnie określonego znaczenia, stąd wszelka rzeczowa dyskusja na temat stosunku ich zakresów oraz ich powiązania wymaga na początek przyjęcia określonych definicji, a te definicje w zastanym stanie rzeczy nie mogą mieć charakteru definicji sprawozdawczych, lecz jedynie (co najwyżej) definicji nominalnych regulujących”. Z. Ziembiński, Teoria prawa a filozofia prawa i jurysprudencja ogólna, [w:] B. Czech (red.), Filozofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa, Katowice 1992. Na przełomie lat 80/90-tych XX wieku w Polsce ostatecznie podważono pozytywistyczny schemat rozwoju wiedzy ludzkość, ale też człowiek z osobna, przechodzi ewolucję umysłową, składającą się z trzech faz: teologicznej, metafizycznej i pozytywnej. Jerzy Wróblewski, Jan Woleński i Wiesław Lang podkreślali nieuchronność filozoficznego uwikłania każdej teorii prawa; Jerzy Kalinowski zwracał uwagę na istotną rolę przyjmowanych w refleksji o prawie założeń antropologiczno-filozoficznych; Maria Szyszkowska wskazywała na ścisły związek myślenia o prawie z filozofią człowieka; Grzegorz L. Seidler podkreślał z kolei potrzebę filozoficznej refleksji nad ideami, którym służyć ma prawo; Marek Zirk-Sadowski uczulał na potrzebę zachowania w prawoznawstwie hermeneutycznej wrażliwości przywracającej „czucie świata społecznego”. Prawo ma dualną strukturę: realną i normatywną. Nie jest tylko ideą, ale bytem relacyjnym i fenomenem społecznym. Konwersatorium poświęcone jest pogłębionej analizie statusu metodologicznego filozofii prawa i teorii prawa i jej relacji z pozostałymi naukami prawnymi. Obejmuje także refleksję na prawem jako zjawiskiem językowym w kontekście teorii aktów mowy i ustaleń filozofii analitycznej i postanalitycznej. Omawiane są trzy grupy problemów: 1/ między problematyką strukturalną i komunikacyjną, 2/ między autonomicznością a integracyjnością 3/ między deskrypcjonizmem a rekonstrukcjonizmem W filozofii prawa mieliśmy już zwrot językowy, antypozytywistyczny, argumentacyjny. J. F. Lyotard ogłosił "koniec wielkich metanarracji". Inaczej mówiąc miała miejsce dekonstrukcja klasycznych paradygmatów – zmierzch starych kontrowersji. Teoria prawa w odpowiedzi na kryzys klasycznych paradygmatów myślenia prawniczego zaproponowała kolejne koncepcje: „dogmatyka trudnych przypadków”, zwrot w stronę filozofii ogólnej i filozofii polityki (mikroparadygmaty konserwatywne, genderowo-queerowe, ekologiczne, postkolonialne), „nową” analityczną teorię prawa: nowe koncepcje wykładni prawa, postpozytywizm, postanalityczną koncepcję prawa neuroscience and law. Jednym z tematów dyskutowanych na konwersatorium jest wpływ postmodernizmu na postrzeganie prawa i przedstawienie nowych sposobów refleksji o prawie i jego badania np. Critical Legal Studies. W konsekwencji i ze świadomością zmian kulturowego kontekstu funkcjonowania prawa współcześnie, w ramach zajęć, ponownie analizowane będą problemy: normatywności prawa oraz jego polityczności.

Additional information (registration calendar, class conductors, localization and schedules of classes), might be available in the USOSweb system:

• Description of 270-NPS3-1FILPR in USOSweb