Wstęp do translatoryki II 340-AS1-3IT

Wprowadzenie do historii i teorii translatoryki: podstawowe pojęcia, koncepcje, kierunki i dzieje nauki o przekładzie. Wprowadzenie obejmuje następujące zagadnienia:
1. Translatoryka jako dyscyplina naukowa (zakres i przedmiot badań translatoryki, rys historyczny badań nad przekładem, badania nad przekładem. Dzieje tłumaczenia i wiedzy o tłumaczeniu: między dosłownością i adaptacją; między osobistą opinią i wiedzą naukową; od ekwiwalencji do adekwatności, od tłumaczenia verbum pro verbo Cycerona do Schleiermachera. Metody badawcze stosowane w translatoryce.
2. Kluczowe pojęcia translatoryki (pojęcie sensu/znaczenia w przekładzie, ekwiwalencja i jej typy, pojęcie wierności przekładu, uniwersalia przekładowe).
3. Strategie a techniki przekładowe: definicja, zakres pojęciowy, typologia technik tłumaczeniowych, normy i konwencje, metodologia badań.
4. Wybrane koncepcje i teorie przekładu (językoznawcze szkoły przekładu (Jakobson, Nida, Albrecht), szkoła lipska (Kade, Jäger, Neubert), teorie funkcjonalistyczne – teoria skoposu (Vermeer, Reiß), interpretacyjna teoria przekładu – podejście semantyczne, hermeneutyka (Frank, Paepcke, Stolze), teoria polisystemów (Zohar), teorie komunikacyjne, pojęcie ekwiwalencji a przekład (Nida, Taber, Koller), strukturalizm a kognitywizm w przekładoznawstwie (Krings, Hönig, Kußmaul, Tabakowska), relatywistyczna hipoteza Sapira / Whorfa a koncepcje przekładu jako transferu kulturowego oraz inne wybrane koncepcje przekładu).
5. Model komunikacji językowej. Komponenty układu translacyjnego.
6. Pojęcie tłumaczenia i znaczenie. Typy przekładu:
• przekład ustny a przekład pisemny,
• typy przekładu pisemnego: przekład tekstów literackich (proza, poezja, piosenka), specjalistycznych, użytkowych,
• przekład ustny: tłumaczenie symultaniczne, konsekutywne, podstawowe pojęcia, terminy, definicje i klasyfikacje – jak décalage, antycypacja, reformulacja, kontrola, korekta, notacja, pamięć długo- i krótkotrwała, języki A, B i C, relay,
• specyfika przekładu audiowizualnego,
• przekład środowiskowy.
7. Rola tłumacza w teorii i praktyce przekładu: jego kompetencje (językowe, kulturowe, interpersonalne),
funkcje, zakres odpowiedzialności, tłumacz-czytelnik, tłumacz-drugi autor, tłumacz-pośrednik. Kompetencje i odpowiedzialność tłumacza. Autonomia i kreatywność tłumacza.
9. Przekład jako transfer międzyjęzykowy i akt komunikacji międzykulturowej. Przekład a kultura. Przekład transferem języka, wiedzy czy kultury? Językowy obraz świata i specyfika kulturowa w przekładzie.
10. Problem jakości przekładu i jego oceny: charakterystyka kryteriów ewaluacji tłumaczenia w zależności od typów przekładu.
11. Rodzaje i gatunki tekstu. Specyfika tłumaczenia literackiego. Specyfika przekładu tekstów specjalistycznych, problemy terminologiczne, językowe i merytoryczne.
12. Warsztat pracy tłumacza, metody pracy oraz narzędzia wspomagając pracę tłumacza (specyfika tłumaczenia kabinowego, przekład wspomagany komputerowo, przekład automatyczny).

Wprowadzenie do historii i teorii translatoryki: podstawowe pojęcia, koncepcje, kierunki i dzieje nauki o przekładzie. Wprowadzenie obejmuje następujące zagadnienia:
1. Translatoryka jako dyscyplina naukowa (zakres i przedmiot badań translatoryki, rys historyczny badań nad przekładem, badania nad przekładem. Dzieje tłumaczenia i wiedzy o tłumaczeniu: między dosłownością i adaptacją; między osobistą opinią i wiedzą naukową; od ekwiwalencji do adekwatności, od tłumaczenia verbum pro verbo Cycerona do Schleiermachera. Metody badawcze stosowane w translatoryce.
2. Kluczowe pojęcia translatoryki (pojęcie sensu/znaczenia w przekładzie, ekwiwalencja i jej typy, pojęcie wierności przekładu, uniwersalia przekładowe).
3. Strategie a techniki przekładowe: definicja, zakres pojęciowy, typologia technik tłumaczeniowych, normy i konwencje, metodologia badań.
4. Wybrane koncepcje i teorie przekładu (językoznawcze szkoły przekładu (Jakobson, Nida, Albrecht), szkoła lipska (Kade, Jäger, Neubert), teorie funkcjonalistyczne – teoria skoposu (Vermeer, Reiß), interpretacyjna teoria przekładu – podejście semantyczne, hermeneutyka (Frank, Paepcke, Stolze), teoria polisystemów (Zohar), teorie komunikacyjne, pojęcie ekwiwalencji a przekład (Nida, Taber, Koller), strukturalizm a kognitywizm w przekładoznawstwie (Krings, Hönig, Kußmaul, Tabakowska), relatywistyczna hipoteza Sapira / Whorfa a koncepcje przekładu jako transferu kulturowego oraz inne wybrane koncepcje przekładu).
5. Model komunikacji językowej. Komponenty układu translacyjnego.
6. Pojęcie tłumaczenia i znaczenie. Typy przekładu:
• przekład ustny a przekład pisemny,
• typy przekładu pisemnego: przekład tekstów literackich (proza, poezja, piosenka), specjalistycznych, użytkowych,
• przekład ustny: tłumaczenie symultaniczne, konsekutywne, podstawowe pojęcia, terminy, definicje i klasyfikacje – jak décalage, antycypacja, reformulacja, kontrola, korekta, notacja, pamięć długo- i krótkotrwała, języki A, B i C, relay,
• specyfika przekładu audiowizualnego,
• przekład środowiskowy.
7. Rola tłumacza w teorii i praktyce przekładu: jego kompetencje (językowe, kulturowe, interpersonalne),
funkcje, zakres odpowiedzialności, tłumacz-czytelnik, tłumacz-drugi autor, tłumacz-pośrednik. Kompetencje i odpowiedzialność tłumacza. Autonomia i kreatywność tłumacza.
9. Przekład jako transfer międzyjęzykowy i akt komunikacji międzykulturowej. Przekład a kultura. Przekład transferem języka, wiedzy czy kultury? Językowy obraz świata i specyfika kulturowa w przekładzie.
10. Problem jakości przekładu i jego oceny: charakterystyka kryteriów ewaluacji tłumaczenia w zależności od typów przekładu.
11. Rodzaje i gatunki tekstu. Specyfika tłumaczenia literackiego. Specyfika przekładu tekstów specjalistycznych, problemy terminologiczne, językowe i merytoryczne.
12. Warsztat pracy tłumacza, metody pracy oraz narzędzia wspomagając pracę tłumacza (specyfika tłumaczenia kabinowego, przekład wspomagany komputerowo, przekład automatyczny).

Baker, M., In Other Words, London 2002
Baker M. (ed.). Routlegde Encyclopedia of Translation Studies, London/New York, Routledge, 1998
Bassnett, S., Translation Studies, London 2002.
Catford J.C., A Linguistic Theory of Translation, London, 1965
Dąmbska-Prokop U. (red.), Mała encyklopedia przekładoznawstwa, Częstochowa, Educator, 2000
Hejwowski K., Translation: A Cognitive Communicative Approach, Olecko 2004
Heydel M., Bukowski P., Współczesne teorie przekładu, Kraków 2009 Wydawnictwo Znak
Lewicki R., Obcość w odbiorze przekładu, Lublin 2000
Munday J., Introducing Translation Studies, London/New York, Routledge, 2001
Newmark, P., A textbook on translation, New York. 1988
Newmark P., Approaches to Translation, Oxford 1986
Nida E., Toward a Science of Translating, Brill, Leiden, 1964
Pieńkos, J., Podstawy przekładoznawstwa: od teorii do praktyki, Kraków 2003
Pieńkos J., Przekład i tłumacz we współczesnym świecie, Warszawa 1993
Pisarska A., Tomaszkiewicz T., Współczesne tendencje przekładoznawcze, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, 1998.
Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków, Universitas, 2001
Venuti L. (red.), The Translation Studies Reader, Routledge, London - New York, 2000
Venuti L., The Translator’s Invisibility. A history of translation, London –NY, 1995
Wojtasiewicz O., Wstęp do teorii tłumaczenia. Wydanie II, Warszawa 1992
LITERATRA UZUPEŁNIAJĄCA
Delisle J., Terminologia tłumaczenia, tłum. T. Tomaszkiewicz, Poznań 2004
Dzierżanowska H., Przekład tekstów nieliterackich, Warszawa 1988
Hejwowski K., Iluzja przekładu, Katowice, Śląsk, 2015
Hejwowski K., Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa, PWN, 2004
Kielar B., Tłumaczenie i koncepcje translatoryczne, Wrocław 1988
Kielar B., Zarys translatoryki, Warszawa 2003
Kozłowska Z., O przekładzie tekstu naukowego, Warszawa 1995
Legeżyńska A., Tłumacz i jego kompetencje autorskie, Warszawa 1986
Lukszyn J. (red.). Tezaurus terminologii translatorycznej, Warszawa, PWN, 1998
Płużyczka M., Tłumaczenie a vista. Rozważania teoretyczne i badania eyetrackingowe, Warszawa 2015
Tomaszkiewicz T., Przekład audiowizualny, Warszawa, 2006
Tryuk M., Przekład ustny środowiskowy, Warszawa: PWN, 2007
Tryuk M., Przekład ustny konferencyjny, Warszawa: PWN, 2007
Voellnagel A., Jak nie tłumaczyć tekstów technicznych, Warszawa 1974

Baker, M., In Other Words, London 2002
Baker M. (ed.). Routlegde Encyclopedia of Translation Studies, London/New York, Routledge, 1998
Bassnett, S., Translation Studies, London 2002.
Catford J.C., A Linguistic Theory of Translation, London, 1965
Dąmbska-Prokop U. (red.), Mała encyklopedia przekładoznawstwa, Częstochowa, Educator, 2000
Hejwowski K., Translation: A Cognitive Communicative Approach, Olecko 2004
Heydel M., Bukowski P., Współczesne teorie przekładu, Kraków 2009 Wydawnictwo Znak
Lewicki R., Obcość w odbiorze przekładu, Lublin 2000
Munday J., Introducing Translation Studies, London/New York, Routledge, 2001
Newmark, P., A textbook on translation, New York. 1988
Newmark P., Approaches to Translation, Oxford 1986
Nida E., Toward a Science of Translating, Brill, Leiden, 1964
Pieńkos, J., Podstawy przekładoznawstwa: od teorii do praktyki, Kraków 2003
Pieńkos J., Przekład i tłumacz we współczesnym świecie, Warszawa 1993
Pisarska A., Tomaszkiewicz T., Współczesne tendencje przekładoznawcze, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, 1998.
Tabakowska E., Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, Kraków, Universitas, 2001
Venuti L. (red.), The Translation Studies Reader, Routledge, London - New York, 2000
Venuti L., The Translator’s Invisibility. A history of translation, London –NY, 1995
Wojtasiewicz O., Wstęp do teorii tłumaczenia. Wydanie II, Warszawa 1992
LITERATRA UZUPEŁNIAJĄCA
Delisle J., Terminologia tłumaczenia, tłum. T. Tomaszkiewicz, Poznań 2004
Dzierżanowska H., Przekład tekstów nieliterackich, Warszawa 1988
Hejwowski K., Iluzja przekładu, Katowice, Śląsk, 2015
Hejwowski K., Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa, PWN, 2004
Kielar B., Tłumaczenie i koncepcje translatoryczne, Wrocław 1988
Kielar B., Zarys translatoryki, Warszawa 2003
Kozłowska Z., O przekładzie tekstu naukowego, Warszawa 1995
Legeżyńska A., Tłumacz i jego kompetencje autorskie, Warszawa 1986
Lukszyn J. (red.). Tezaurus terminologii translatorycznej, Warszawa, PWN, 1998
Płużyczka M., Tłumaczenie a vista. Rozważania teoretyczne i badania eyetrackingowe, Warszawa 2015
Tomaszkiewicz T., Przekład audiowizualny, Warszawa, 2006
Tryuk M., Przekład ustny środowiskowy, Warszawa: PWN, 2007
Tryuk M., Przekład ustny konferencyjny, Warszawa: PWN, 2007
Voellnagel A., Jak nie tłumaczyć tekstów technicznych, Warszawa 1974