Seminarium magisterskie - etap 1 340-PN2-1SEM2

Jednostka realizująca: Wydział filologiczny UwB, Kolegium Językoznawstwa profil studiów: ogólnoakademicki
forma studiów: stacjonarne
rodzaj przedmiotu: obowiązkowy
dziedzina i dyscyplina nauki: nauki humanistyczne, językoznawstwo
rok studiów/semestr: I rok II stopnia, sem. I i II, II rok II stopnia, sem. I i II (specjalność nauczycielska)
Liczba godzin dydaktycznych:
2x30h=60h ćwiczenia (I rok)
2x30h=60h ćwiczenia (II rok)
Metody dydaktyczne: dyskusje, analiza tekstów naukowych z zakresu językoznawstwa, wykłady konwersatoryjne, metoda interaktywna, dyskusja kierowana ze studentami, forma podawcza w postaci prezentacji multimedialnej
Punkty ECTS: 30
Bilans nakładu pracy studenta:
Udział w ćwiczeniach seminaryjnych, dodatkowych konsultacjach, konsultacje z promotorem: 4x30h + 180h. Samodzielne opracowanie materiału z wybranego zakresu badawczego: 70h
Przygotowanie referatu / prezentacji multimedialnej: 30h
Kwerenda biblioteczna: 60h
Gromadzenie materiału badawczego: 60h
Pisanie pracy: 250h
wymagania wstępne: gramatyka opisowa języka polskiego, gramatyka historyczna języka polskiego z elementami scs, historia języka polskiego, kultura języka polskiego i praktyczna stylistyka, semantyka i pragmatyka językowa
liczba godz. zajęć dydaktycznych: godz. ćwiczenia
metody dydaktyczne: metoda interaktywna, dyskusja kierowana ze studentami, forma podawcza w postaci prezentacji multimedialnej forma zaliczenia przedmiotu: opracowanie wybranej metodologii w postaci prezentacji multimedialnej i zaprezentowanie jej w interesujący sposób.

Podczas seminarium poruszone zostaną następujące zagadnienia związane z realizacją tematu badawczego przez studenta, której efektem będzie praca magisterska:
1. Historia literatury polskiej XIX wieku – nowe ujęcia badawcze.
2. Przegląd tematów i problemów w piśmiennictwie doby romantyzmu.
3. Praca magisterska – jako typ wypowiedzi naukowej.
4. Podstawa materiałowa pracy.
5. Wybór metodologii.
6. Kwerenda biblioteczna i zapis jej efektów. Bazy danych.
7. Dobór literatury przedmiotu, przedstawienie stanu badań, zapis bibliograficzny.
8. Tekst własny/ tekst cudzy - operowanie cytatem i przypisem.
9. Styl naukowy. Redakcja tekstu naukowego.
10. Błędy logiczne i językowe.

Tematy prac magisterskich, realizowane w ramach seminarium, będą się skupiały w trzech kręgach problemowych, wybranych ze względu na ich wagę dla kompetencji przyszłego nauczyciela-polonisty:

Krąg I. Literatura XIX-wieczna (gł. romantyczna) – próby odświeżenia paradygmatu
Uczniowie i nauczyciele na ogół biedzą się nad literaturą romantyzmu, przykrojoną do szkolnych programów. Czy rzeczywiście szkolna literatura romantyków musi być udręką? Gdzie szukać inspiracji dla nowych odczytań romantycznego kanonu? Czy istnieje – powiedzmy – polski ekoromantyzm, romantyzm „zielony”?

„Zielony” romantyzm. Literatura i środowisko naturalne

Ekologia jest tematem z pierwszych stron gazet, ale temat relacji między człowiekiem a środowiskiem naturalnym ma długą historię. Romantycy z jednej strony potrafili na wiele sposobów mówić o tym, co ich otacza, docenić siły natury. Jako świadkowie postępującej urbanizacji oraz industrializacji formułowali też obawy o przyszłość ziemi. Progresywiści uważali ich z tego powodu za odszczepieńców i marzycieli. Dzisiaj jednak na dorobek myśli ekologicznej romantyków możemy spojrzeć z większym zrozumieniem. Celem seminarium będzie lektura tekstów romantycznych eksplorująca tematy związane z klimatem, światem roślinnym i zwierzęcym, katastrofami naturalnymi, eksploatacją zasobów naturalnych etc.

Krąg II. Społeczna historia literatury
Problematyka społeczna w literaturze miała już wiele odsłon – jest to perspektywa przepastna. Na tegorocznym seminarium proponuję tematy dotyczące dwóch zagadnień:

1) Szkoła, uczniowie, nauczyciele jako temat literatury XIX wieku
Szkoła jako instytucja i zarazem pole doświadczeń indywidualnych i grupowych od dawna dostarcza pisarzom tematów, bodźców do przemyśleń. Wędrówka po tekstach XIX-wiecznych różnego rodzaju (auto/biograficznych, publicystycznych, fikcjonalnych…) odnoszących się do szkolnictwa i wychowania, w całym jego zróżnicowaniu, od prywatnego (domowego) po publiczne, od elementarnego po uniwersyteckie itd. przyniesie – zaręczam – wiele zaskakujących odkryć i obserwacji.

2) Rodzina i pokrewieństwo w literaturze polskiej XIX wieku

W historii literatury polskiej wciąż brakuje kompleksowego opracowania tej problematyki. Warto by więc pozbierać, zinwentaryzować i przemyśleć rozproszone studia czy uwagi na temat szeroko pojętej problematyki rodzinnej w literaturze, przedyskutować fundamentalne rozprawy dotyczące kwestii życia prywatnego w świecie zachodnim (Historia życia prywatnego, red. P. Ariès, G. Duby, Historia seksualności M. Foucaulta, Upadek człowieka publicznego R. Senneta) a przede wszystkim konsekwentnie przebadać pod wskazanym kątem materiał literacki, zwłaszcza prozę powieściową, pamiętnikarską i epistolarną powstającą w XIX wieku, w osobliwych warunkach funkcjonowania społeczeństw polskiego – a więc i rodzin – w trzech różnych państwach, (też na emigracji czy zesłaniu) w kontakcie z rozmaitymi wzorami kulturowymi. Okoliczność ta sprawia, że w odniesieniu do XIX wieku należałoby mówić nie tylko o rodzinie polskiej w różnych jej społecznych wariantach (rodzina arystokratyczna, szlachecka, mieszczańska, inteligencka, chłopska…), ale raczej o rodzinie na ziemiach polskich, uwzględniając czynnik zróżnicowania regionalnego i etnicznego.
(W kręgu zagadnień szkolno-rodzinnych możliwe są również tematy dotyczące literatury XX i XXI wieku).

Krąg III. Trudny pisarz? Norwid – formy obecności (XIX-XXI wiek)

Polska norwidologia ma już wieloletnie tradycje. Nowe, w pełni krytyczne wydanie spuścizny po Cyprianie Norwidzie (będzie liczyło 17 tomów) skłania do przemyślenia na nowo jego twórczości. Ów inteligent bez widoków na przyszłość w kraju urodzenia, poszukujący swego miejsca w Europie i za oceanem miał i wciąż ma niejedno do powiedzenia swoim czytelnikom konfrontującym się ze światem w kryzysie, na „przejściu”, kiedy trudno o stabilny grunt pod nogami i jednoznaczne drogowskazy.

Podczas seminarium poruszone zostaną następujące zagadnienia związane z realizacją tematu badawczego przez studenta, której efektem będzie praca magisterska:
1. Historia literatury polskiej XIX wieku – nowe ujęcia badawcze.
2. Przegląd tematów i problemów w piśmiennictwie doby romantyzmu.
3. Praca magisterska – jako typ wypowiedzi naukowej.
4. Podstawa materiałowa pracy.
5. Wybór metodologii.
6. Kwerenda biblioteczna i zapis jej efektów. Bazy danych.
7. Dobór literatury przedmiotu, przedstawienie stanu badań, zapis bibliograficzny.
8. Tekst własny/ tekst cudzy - operowanie cytatem i przypisem.
9. Styl naukowy. Redakcja tekstu naukowego.
10. Błędy logiczne i językowe.

Tematy prac magisterskich, realizowane w ramach seminarium, będą się skupiały w trzech kręgach problemowych, wybranych ze względu na ich wagę dla kompetencji przyszłego nauczyciela-polonisty:

Krąg I. Literatura XIX-wieczna (gł. romantyczna) – próby odświeżenia paradygmatu
Uczniowie i nauczyciele na ogół biedzą się nad literaturą romantyzmu, przykrojoną do szkolnych programów. Czy rzeczywiście szkolna literatura romantyków musi być udręką? Gdzie szukać inspiracji dla nowych odczytań romantycznego kanonu? Czy istnieje – powiedzmy – polski ekoromantyzm, romantyzm „zielony”?

„Zielony” romantyzm. Literatura i środowisko naturalne

Ekologia jest tematem z pierwszych stron gazet, ale temat relacji między człowiekiem a środowiskiem naturalnym ma długą historię. Romantycy z jednej strony potrafili na wiele sposobów mówić o tym, co ich otacza, docenić siły natury. Jako świadkowie postępującej urbanizacji oraz industrializacji formułowali też obawy o przyszłość ziemi. Progresywiści uważali ich z tego powodu za odszczepieńców i marzycieli. Dzisiaj jednak na dorobek myśli ekologicznej romantyków możemy spojrzeć z większym zrozumieniem. Celem seminarium będzie lektura tekstów romantycznych eksplorująca tematy związane z klimatem, światem roślinnym i zwierzęcym, katastrofami naturalnymi, eksploatacją zasobów naturalnych etc.

Krąg II. Społeczna historia literatury
Problematyka społeczna w literaturze miała już wiele odsłon – jest to perspektywa przepastna. Na tegorocznym seminarium proponuję tematy dotyczące dwóch zagadnień:

1) Szkoła, uczniowie, nauczyciele jako temat literatury XIX wieku
Szkoła jako instytucja i zarazem pole doświadczeń indywidualnych i grupowych od dawna dostarcza pisarzom tematów, bodźców do przemyśleń. Wędrówka po tekstach XIX-wiecznych różnego rodzaju (auto/biograficznych, publicystycznych, fikcjonalnych…) odnoszących się do szkolnictwa i wychowania, w całym jego zróżnicowaniu, od prywatnego (domowego) po publiczne, od elementarnego po uniwersyteckie itd. przyniesie – zaręczam – wiele zaskakujących odkryć i obserwacji.

2) Rodzina i pokrewieństwo w literaturze polskiej XIX wieku

W historii literatury polskiej wciąż brakuje kompleksowego opracowania tej problematyki. Warto by więc pozbierać, zinwentaryzować i przemyśleć rozproszone studia czy uwagi na temat szeroko pojętej problematyki rodzinnej w literaturze, przedyskutować fundamentalne rozprawy dotyczące kwestii życia prywatnego w świecie zachodnim (Historia życia prywatnego, red. P. Ariès, G. Duby, Historia seksualności M. Foucaulta, Upadek człowieka publicznego R. Senneta) a przede wszystkim konsekwentnie przebadać pod wskazanym kątem materiał literacki, zwłaszcza prozę powieściową, pamiętnikarską i epistolarną powstającą w XIX wieku, w osobliwych warunkach funkcjonowania społeczeństw polskiego – a więc i rodzin – w trzech różnych państwach, (też na emigracji czy zesłaniu) w kontakcie z rozmaitymi wzorami kulturowymi. Okoliczność ta sprawia, że w odniesieniu do XIX wieku należałoby mówić nie tylko o rodzinie polskiej w różnych jej społecznych wariantach (rodzina arystokratyczna, szlachecka, mieszczańska, inteligencka, chłopska…), ale raczej o rodzinie na ziemiach polskich, uwzględniając czynnik zróżnicowania regionalnego i etnicznego.
(W kręgu zagadnień szkolno-rodzinnych możliwe są również tematy dotyczące literatury XX i XXI wieku).

Krąg III. Trudny pisarz? Norwid – formy obecności (XIX-XXI wiek)

Polska norwidologia ma już wieloletnie tradycje. Nowe, w pełni krytyczne wydanie spuścizny po Cyprianie Norwidzie (będzie liczyło 17 tomów) skłania do przemyślenia na nowo jego twórczości. Ów inteligent bez widoków na przyszłość w kraju urodzenia, poszukujący swego miejsca w Europie i za oceanem miał i wciąż ma niejedno do powiedzenia swoim czytelnikom konfrontującym się ze światem w kryzysie, na „przejściu”, kiedy trudno o stabilny grunt pod nogami i jednoznaczne drogowskazy.

1. Sztuka pisania. Przewodnik po tekstach użytkowych, M. Zaśko-Zielińska, A. Majewska-Tworek, Tomasz Piekot, PWN, Warszawa 2008.
2. Wolański, Edycja tekstów. Praktyczny poradnik, PWN, Warszawa 2008
3. Z. Kaleta, Nazwisko w kulturze polskiej, Kraków.
4. K. Rymut, Nazwiska Polaków – słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001.
5. A. Gałkowski, Chrematonimy w funkcji użytkowo-kulturowej, Łódź 2013.
6. S. Grabias, Język w zachowaniach społecznych, Lublin 2003.
7. Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko.
8. Andrzej Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Wyd. PWN, Warszawa 2005.
9. Hanna Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Wyd. PWN, Warszawa 2005.
10. Współczesny język polski. Praca zbiorowa pod red. nauk. Jerzego Bartmińskiego, Wyd. UMCS, Lublin 2001.
11. J. Kuć, Antroponimia pogranicza Podlasko-mazowieckiego (na przykładzie XVII-wiecznych ksiąg metrykalnych z Mokobód), Siedlce 2006.
12. Bibliografia onomastyki polskiej od 1991 do 2000 włącznie, Kraków.
13. Grzegorczykowa R., Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007.
14. Węglińska M., Jak pisać pracę magisterską? Poradnik dla studentów, Kraków 2009.
15. Zendrowski R., Technika pisania prac magisterskich i licencjackich. Krótki przewodnik po metodologii pisania pracy dyplomowej, Warszawa 2005.
16. Majchrzak J., Mendel T., Metodyka pisania prac magisterskich i dyplomowych, Poznań 1995.
17. Stachowiak Z., Metodyka i metodologia pisania prac kwalifikacyjnych, Warszawa 2001.
18. Woźniak K., O pisaniu pracy magisterskiej na studiach humanistycznych. Przewodnik praktyczny, Warszawa 1998.
19. Pozostałe publikacje – według wskazań promotora.

Literatura podstawowa:
E. Dąbrowicz, Romantyzm ziemi przechodów. Próby terytorialnej historii literatury, Białystok 2019;
A. Kasperek, Zielony romantyzm, kontrkultura i ekologia : kilka uwag na temat romantycznych inspiracji ekologicznego oporu, 2017;
A. Bagłajewski, Obecność romantyzmu, Lublin 2015;
K. Czech, "Mały romantyzm" w sprawie ludu. Przykład Lucjana Siemieńskiego, "Literatura Ludowa" 2017, nr 3;
Romantyzm i nowoczesność, red. M. Kuziak, Kraków 2009;
W. Tomasik, Romantycy i technika, Warszawa 2017.
Romantyzm uniwersytecki, red. E. Dąbrowicz, M. Lul, Białystok 2019.

Pozostałe pozycje – w zależności od tematyki prac magisterskich przygotowywanych przez studentów.

Literatura podstawowa:
E. Dąbrowicz, Romantyzm ziemi przechodów. Próby terytorialnej historii literatury, Białystok 2019;
A. Kasperek, Zielony romantyzm, kontrkultura i ekologia : kilka uwag na temat romantycznych inspiracji ekologicznego oporu, 2017;
A. Bagłajewski, Obecność romantyzmu, Lublin 2015;
K. Czech, "Mały romantyzm" w sprawie ludu. Przykład Lucjana Siemieńskiego, "Literatura Ludowa" 2017, nr 3;
Romantyzm i nowoczesność, red. M. Kuziak, Kraków 2009;
W. Tomasik, Romantycy i technika, Warszawa 2017.
Romantyzm uniwersytecki, red. E. Dąbrowicz, M. Lul, Białystok 2019.

Pozostałe pozycje – w zależności od tematyki prac magisterskich przygotowywanych przez studentów.