Historia literatury oświecenia 340-PS1-1HLO

KA6_WG2
Ma wiedzę o procesie historyczno- literackim, zna głównych twórców, tematy, prądy literatury polskiej oraz wybrane zagadnienia literatury powszechnej i regionalnej.
KA6_WK1
Ma podstawową wiedzę z dziejów państwa i kultury narodu polskiego na tle historii Europy i świata, zna wybrane zagadnienia związane z kulturą antyczną
KA6_WGK1
Posiada wiedzę o budowie, sposobie istnienia i funkcjonowania dzieła literackiego.
KA6_UWO1
Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informację z wykorzystaniem różnych źródeł
KA6_UW1
Analizuje tekst artystyczny na płaszczyźnie historyczno literackiej, stylistycznej, gatunkowej, kompozycyjnej z uwzględnieniem kontekstów
KA6_UK1
Planuje i konstruuje wypowiedzi ustne i pisemne sproblematyzowane interpretacyjnie, posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz własnych wniosków.
KA6_KKO1
Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie.
KA6_KKO2
Ma świadomość odpowiedzialności za tradycję literacką regionu, kraju i Europy, wykazuje wrażliwość na jej poznawcze, estetyczne i aksjologiczne aspekty.

Egzamin ustny, służący sprawdzeniu wiedzy przekazanej na wykładzie i zdobytej samodzielnie przez studenta na podstawie zaleconej literatury, połączony z częścią projektową (prezentacja na wybrany wcześniej temat, przygotowana pod kierunkiem wykładowcy); test końcowy na zaliczenie ćwiczeń.
UWAGA! W przypadku braku możliwości przeprowadzenia egzaminu bezpośrednio w sali formę ustną zastąpi test pisemny na platformie e-learningowej.

Jan Klemens Branicki (1689-1771)
Mowa j.w. [...] Jana Klemensa, hrabi na Roszczy Branickiego, kasztelana krakowskiego, hetmana w. kor. [...] 1762. d. 26. na senatus consilium miana, [Warszawa 1762]
Literatura przedmiotowa
A. Oleńska, Jan Klemens Branicki: Sarmata nowoczesny. Kreowanie wizerunku poprzez sztukę, Warszawa 2011.

Voltaire / Wolter (1694-1778)
Poema o zapadnieniu Lizbony, przekł. S. Staszic, Warszawa 1997.
Kandyd czyli Optymizm, przekł. T. Boy- Żeleński, Kraków 2004.
Literatura przedmiotowa
B. Baczko, Hiob, mój przyjaciel. Obietnice szczęścia i nieuchronność zła, przekł. J. Niecikowski, M. Kowalska, przekł. przejrzał B. Baczko, Warszawa 2001. Tu cz. I. Wolter: rozumny ład i zło moralne.

Józef Baka (1707 – 1780)
Uwagi, oprac. A. Czyż, A. Nawarecki, gwasze J. Lebenstein, Lublin 2000. Tu: Uwagi śmierci niechybnej.
Literatura przedmiotowa
A. Nawarecki, Sarmacki kanibalizm księdza Baki, „Pamiętnik Literacki” 1981, z. 3. Przedruk w książce: Czarny karnawał. „Uwagi śmierci niechybnej” księdza Baki - poetyka tekstu i paradoksy recepcji, Wrocław 1991.

Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
Emil czyli o wychowaniu, przeł. z jęz. fr. W. Husarski, do druku przygot. F. Wnorowski, wstęp i komentarz J. Legowicz, t. 1-2, Wrocław 1955 (fragmenty)
Nowa Heloiza, przekł z fr. i oprac. E. Rzadkowska, Wrocław 1962.
Wyznania, przekł. z fr. T. Boy-Żeleński, oprac. E. Rzadkowska, t. 1-2, Warszawa 1978 (fragmenty).
Literatura przedmiotowa
B. Baczko, Rousseau: samotność i wspólnota, wyd.1, Warszawa 1964, wyd. 2, Gdańsk 2009. Tu: cz. II: „Natura” i historiozofia.

Jędrzej Kitowicz (1728 – 1804)
Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III, oprac. R. Pollak, Wrocław 1970, s. 438-505, 568-575. Z rozdziału VI: O trunkach i pijatykach, O trunkach, O częstowaniach i pijatykach sejmikowych, O strojach, czyli sukniach, O strojach białogłowskich, O redutach

Stanisław August Poniatowski (1732 – 1798)
Pamiętniki, t. 1, oprac. Z. Góralski, przekł. z fr. A. Dąbrowska i M. Ścibor, Warszawa 1994.
Literatura przedmiotowa
A. Norkowska, Wizerunki władcy: Stanisław August Poniatowski w poezji okolicznościowej (1764-1795), Kraków 2006
albo J. Pokora, Obraz Najjaśniejszego Pana Stanisława Augusta (1764-1770): studium z ikonografii władzy, Warszawa 1993.

Adam Naruszewicz (1733 – 1796)
Poezje zebrane, wyd. B. Wolska, t. 1, Warszawa 2005, t. 2, Warszawa 2009, t. 3, Warszawa 2012.
Historya narodu polskiego, t. 1-2, Lipsk 1836. Z t.1: Memoriał względem pisania Historii narodowej; z t. 2 (księga III) O religii i bogach słowiańskich. Tekst dostępny: www.pbi.edu.pl
Literatura przedmiotowa
Czytanie Naruszewicza, red. T. Chachulski, Warszawa 2000 (wybór).
B. Wolska, W świecie żywiołów Boga i człowieka. Studia o poezji Adama Naruszewicza, Łódź 1995.
M. Królikowska, Szkoła naruszewiczowska i jej miejsce w historiografii polskiej XIX wieku, Warszawa 1989.
A. Okopień-Sławińska, Adam Naruszewicz „Filżanka”, w: Liryka polska. Interpretacje, pod red. J. Prokopa i J. Sławińskiego, Kraków 1971.

Ignacy Krasicki (1735 – 1801)
Myszeis oraz Monachomachia, w: Dzieła zebrane, t. 1: Poematy, oprac. Z. Goliński, Wrocław 1998 lub wydania „Biblioteki Narodowej” – koniecznie ze wstępami.
Bajki, wstęp i komentarz J. Sokolski, Wrocław 1989 (BN).
Historia, Kraków 2002.
Satyry i listy, wstęp J. T. Pokrzywniak, oprac. tekstów i komentarze Z. Goliński, Wrocław 1999. Tu: wszystkie satyry.
Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, z autogr. wyd., wstępem i objaśn. zaopatrzył B. Gubrynowicz; uzup. J. Krzyżanowski, Wrocław 2005 (BN).
Pan Podstoli, wstęp i oprac. K. Stasiewicz, Olsztyn 1997 (wybór).
Literatura przedmiotowa
Z. Goliński, Krasicki, Warszawa 2002 albo J. T. Pokrzywniak, Ignacy Krasicki, Poznań 1995.
J. Abramowska, „Bajki i przypowieści” Krasickiego czyli krytyka sztuki sądzenia, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 1.
R. Dąbrowski, Poemat heroikomiczny w literaturze polskiego oświecenia, Kraków 2004. Tu: „Wojna godna śmiechu” (I. Krasicki, „Myszeis”).
T. Kostkiewiczowa, „Księgi, wiersze, dzienniki…”O poglądach na książki i czytanie w epoce oświecenia i w pismach Ignacego Krasickiego, w: Studia o Krasickim, Warszawa 1997.
T. Kostkiewiczowa, „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” – propozycja lektury, w: Studia o Krasickim, jw. albo R. Magryś, Bohater literacki powieści stanisławowskiej: poszukiwanie współczesnej interpretacji artystycznego fenotypu, Rzeszów 2006, s. 109-143.
S. Graciotti, Utopia w dziełach Ignacego Krasickiego, w: Od Renesansu do Oświecenia, t. 2, Warszawa 1991.

Stanisław Trembecki (1739 – 1812)
Wybór bajek i wierszy, Wrocław 1997.
Literatura przedmiotowa
J. Snopek, Objawienie i Oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986, s. 90-104.

Franciszek Karpiński (1741 – 1825)
Wiersze zebrane, cz. 1, wyd. T. Chachulski, Warszawa 2005.
Historia mego wieku i ludzi, z którymi żyłem, oprac. R. Sobol, wyd. przygot. E. Aleksandrowska i Z. Goliński, Warszawa 1987, s. 25-173.
Literatura przedmiotowa
T. Kostkiewiczowa, Model liryki sentymentalnej w twórczości Franciszka Karpińskiego, Wrocław 1964, rozdz. IV i V, s. 55-115.
T. Chachulski, Franciszek Karpiński, Warszawa 1998.
T. Chachulski, O cyklu „Sielanek” Franciszka Karpińskiego, w: Od Kochanowskiego do Mickiewicza. Szkice o polskim cyklu poetyckim, red. B. Kuczera-Chachulska, Warszawa 2004.

Konstancja Benisławska (1747 – 1806)
Pieśni sobie śpiewane, wyd. T. Chachulski, Warszawa 2000 („Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”).
Literatura przedmiotowa
T. Chachulski, „Hej, gdybym stworzyć hymn zdołała nowy!” O „Pieśniach sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej, w: Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Lublin 1995.

Franciszek Dionizy Kniaźnin (1750? – 1807)
Wybór erotyków, wstęp M. Pawlata, oprac tekstów M. Pawlata, A. Strożek, B. Wolska, Łódź 2009 albo Wiersze wybrane, wybór, oprac. i wstęp A. K. Guzek, Warszawa 1981.
Literatura przedmiotowa
T. Kostkiewiczowa, Kniaźnin jako poeta liryczny, Wrocław 1971, s. 129-147 albo
Czytanie Kniaźnina, pod red. B. Mazurkowej i T. Chachulskiego, Warszawa 2010 (wybór).
B. Mazurkowa, Na ziemskich i niebieskich szlakach: studia o poezji Franciszka Zabłockiego i Franciszka Dionizego Kniaźnina, Katowice 2008. Tu rozdz. I i IV. Tekst dostępny w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej.
A. Rogala, O „Erotykach” Franciszka Dionizego Kniaźnina, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, t. 14 (2011), nr 2 (http://repozytorium.uni.lodz.pl).

Hugo Kołłątaj (1750 – 1812)
Listy Anonima i prawo polityczne narodu polskiego, t. 1, oprac. B. Leśnodorski i H. Wereszycka, Warszawa 1954, s. 257-313 (Listy, cz. II / 1, 2, 3).
Kołłątaj i inni: z publicystyki doby Sejmu Czteroletniego, wybór, oprac., wstęp i przypisy Ł. Kądziela, Warszawa 1991. Tu teksty Kołłątaja + Wstęp.

Franciszek Zabłocki (1752-1821)
Sarmatyzm oraz Fircyk w zalotach, w: Teatr Franciszka Zabłockiego, oprac. J. Pawłowiczowa, t. 3: W kontuszu i we fraku, Wrocław 1995.
wiersze w antologii „Świat poprawiać - zuchwałe rzemiosło”, oprac. T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Kraków 2004.
Literatura przedmiotowa
D. Ratajczakowa, Komedia oświeconych 1752-1795, Warszawa 1993. Tu: Franciszka Zabłockiego „komedia naprędce”.

Stanisław Staszic (1755 – 1826)
Przestrogi dla Polski, oprac. S. Czarnowski, Wrocław 2003 (BN).
Literatura przedmiotowa
„Wiek Oświecenia” 2006, t. 22. Tu: A. Grześkowiak-Krwawicz, Koncepcja wolności w myśli politycznej Stanisława Staszica; T. Kitzwalter, Dramat reformatora: między wolnością a modernizacją; M. Deszczyńska, Staszic a polskie utopie oświeceniowe.

Wojciech Bogusławski (1757 – 1829)
Cud albo Krakowiaki i Górale, oprac. M. Klimowicz, Wrocław 2005 (BN)
Literatura przedmiotowa
Z. Raszewski, Bogusławski, wyd. 2, Warszawa 1982.
„Wiek Oświecenia” 2008, t. 24. Tu: D. Ratajczakowa, „Szkoła dramatu i teatru” Wojciecha Bogusławskiego; M. Dębowski, Wojciech Bogusławski – aktor i reżyser.

Julian Ursyn Niemcewicz (1758 – 1841)
Powrót posła. Komedia w trzech aktach, wydanie dowolne
Wybór bajek politycznych, oprac. Z. Skwarczyński, Wrocław 1983 (BN)
Literatura przedmiotowa
„Rok Monarchii Konstytucyjnej”. Piśmiennictwo polskie lat 1791-1792 wobec Konstytucji 3 Maja, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 1992. Tu: D. Ratajczakowa, Dramat, teatr, polityka 1791-1792.
Jakub Jasiński (1761-1794)
wiersze z antologii „Świat poprawiać - zuchwałe rzemiosło”, wyd. cyt.
Literatura przedmiotowa
Z. Libera, Wiek Oświecony, Warszawa 1986. Tu: Jakub Jasiński, poeta-jakobin.

C. ANTOLOGIE
Antologia bajki polskiej, wybrał i opracował W. Woźnowski, Wrocław 1982. Tu: bajki A. Naruszewicza, S. Trembeckiego, F. Kniaźnina, J. U. Niemcewicza, A. Goreckiego.
Literatura konfederacji barskiej, red. J. Maciejewski i inni, t. 3: Wiersze, Warszawa 2008 (wiersze wskazane w programie ćwiczeń). Obowiązkowo przeczytać Przedmowę w t. 1, Warszawa 2005, s. 5-33.
Oświeceni o literaturze, t. 1: Wypowiedzi pisarzy polskich 1740-1800, oprac. T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Warszawa 1993. Tu: Wstęp: Myśl literacka polskiego oświecenia; A. K. Czartoryski, O dramatyce, F. Karpiński, O wymowie w prozie albo wierszu; J. Szymanowski, Listy o guście. T. 2: Wypowiedzi pisarzy polskich 1801-1830, oprac. jw., Warszawa 1995. Tu: J. U. Niemcewicz, Rozprawa o bajce.
Świat poprawiać - zuchwałe rzemiosło”. Antologia poezji polskiego Oświecenia, oprac. T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, wyd. 2, Kraków 2004. Tu: wiersze Józefa Szymanowskiego, Wojciecha Miera, Tomasza Węgierskiego, Jana Ancuty, Feliksa Gawdzickiego, Jana Czyża oraz wiersze anonimowe doby Sejmu Wielkiego, targowicy i powstania kościuszkowskiego.
Za czy przeciw ustawie rządowej: walka publicystyczna o Konstytucję 3 Maja. oprac. A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 1992. Tu: Wstęp; S. Małachowski, K. N. Sapieha, Uniwersał marszałków sejmowych; T. Czacki, O Konstytucji Trzeciego Maja 1791…; O Konstytucji Trzeciego Maja roku 1791 do JWW. Zaleskiego i Matuszewicza brzeskiego litewskiego posłów; I. Potocki, Na pismo, któremu napis O Konstytucji 3 Maja…; Dyzmy Bończy Tomaszewskiego, komisarza cywilno bracławskiego, nad Konstytucją i rewolucją dnia 3 maja roku 1791 uwagi.

D. SYNTEZY, PRZEKROJE, STUDIA
B. Baczko, Hiob, mój przyjaciel. Obietnice szczęścia i nieuchronność zła, przekł. J. Niecikowski, M. Kowalska, przekł. przejrzał B. Baczko, Warszawa 2001. Tu: cz. II Utopie: budowanie szczęścia; cz. IV Oświecenie a rewolucja.
W. Borowy, O poezji polskiej w wieku XVIII, Warszawa 1978.
M. Deszczyńska, Polskie kontroświecenie, Warszawa 2011, s. 7-134.
P. Hazard, Myśl europejska w XVIII wieku od Monteskiusza do Lessinga, przeł. H. Suwała, wstęp S. Pietraszko, Warszawa 1972. Tu rozdz. Wychowanie.
M. Klimowicz, Oświecenie, wyd. 5 zmienione i rozszerzone, Warszawa 1998.
T. Kostkiewiczowa, Klasycyzm – sentymentalizm – rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1975.
T. Kostkiewiczowa, O sposobach perswazji w prozie publicystycznej polskiego oświecenia [z tego studium wstęp oraz fragmenty dotyczące Staszica i Kołłątaja], w: Oświecenie. Próg naszej współczesności, Warszawa 1994, s. 163-167, 184-197, 207-219.
T. Kostkiewiczowa, Polski wiek świateł. Obszary swoistości, Wrocław 2002 (wybór).
Pisarze polskiego oświecenia, oprac. T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, t. 1-3, Warszawa 1992-1996. Tu biogramy: Adam Kazimierz Czartoryski, Wojciech Bogusławski, Franciszek Karpiński, Ignacy Krasicki, Franciszek Dionizy Kniaźnin, Hugo Kołłątaj, Julian Ursyn Niemcewicz, Adam Naruszewicz, Stanisław Staszic, Józef Szymanowski, Stanisław Trembecki.
Słownik literatury polskiego Oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1977. Tu hasła: Bajka, Klasycyzm, Komisja Edukacji Narodowej, Mecenat, Oświecenie, Puławy, Rokoko, Sentymentalizm.
J. Snopek, Objawienie i oświecenie. Z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986, s. 5-14, 84-149.
J. Snopek, Oświecenie. Szkic do portretu epoki, Warszawa 1999.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 340-PS1-1HLO w USOSweb