Wiedza o kulturze 340-PS1-1WKUL
Wykład - 14 godz.
Wykład ma za zadanie zapoznanie studentów z następującymi problemami:
1. Od antropologii do humanistyki nieantropocentrycznej. Przemiany w rozumieniu nauki o człowieku. (Antropologia kulturowa. Antropologia filozoficzna. Humanistyka antropocentryczna. Humanistyka nieantropocentryczna. Posthumanistyka.)
2. Humanistyka nieantropocentryczna. Człowiek w środowisku „kulturonatury”.
(Ekokrytyka. Zookrytyka. Zwrot ku rzeczom. Sprawczość tego, co nie-ludzkie.)
3. Antropologia pamięci. Pamięć jako warunek tożsamości. (Pamięć jednostkowa i zbiorowa. Społeczne i czasowe ramy pamięci. Pamięć-tradycja-historia. Tożsamość społeczna, narodowa, regionalna. Tożsamość kulturowa na pograniczu.)
4. Antropologia ciała. (Podmiot ucieleśniony. Percepcja zmysłowa jako warunek poznawania rzeczywistości. Podmiot usytuowany. Przejawianie się cielesności w tekstach kultury.)
5. Antropologia ciała. Cielesność w dyskursach kulturowych. (Somatopoetyka – cielesność literatury. Ciało w dyskursie feministycznym. Ciało-hybryda w kulturze. Ontologia martwego ciała.)
6. Antropologia miejsca. Miejsce a tożsamość. (Zwrot przestrzenny ku miejscom marginalizowanym. Miejsce a tożsamość człowieka. Jak teksty kultury wytwarzają miejsce? Performatyka miejsca.)
7. Antropologia miasta. Kulturowe studia miejskie. (Performatyka miejska. Urbanalia – teksty miejskie. Feministyczne studia miejskie. Cielesne doświadczanie przestrzeni miejskiej.)
Ćwiczenia - 28 godz.
Ćwiczenia poświęcone są następującym zagadnieniom:
1. Ogólne pojęcie kultury – różne koncepcje
2. Ciało jako wytwór kultury
3. Kultura tradycyjna – czy tylko relikt?
4. Kultura szlachecka (i jej polski fenomen)
5. Kultura mieszczańska (i jej polskie odmiany)
6. Kultura masowa
7. Twórczość słowna – komunikacja
8. Performance, partytura, tekst
9. Czas, przestrzeń, chronotop
10. Przestrzeń, miejsce, krajobraz
11. Rzecz, ślad, zapis
12. Wspólnoty pamięci
13. Konflikt, polityka, transformacja
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2022: | W cyklu 2023: |
Kryteria oceniania
Ocena z ćwiczeń jest wystawiana na podstawie aktywności podczas zajęć oraz eseju, w którym studenci powinni się wykazać znajomością omawianych lektur. Osoby najbardziej aktywne mogą zostać zwolnione z pracy pisemnej.
Literatura
1. ogólne pojęcie kultury – różne koncepcje
H. Rickert, Człowiek i kultura; S. Czarnowski, Kultura; B. Malinowski, Czym jest kultura?; Ph. Bagby, Pojęcie kultury; C. Lévi-Strauss, Miejsce antropologii wśród nauk społecznych, w: Wiedza o kulturze, cz. 1: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. G. Godlewski, L. Kolankiewicz, A. Mencwel, M. Pęczak, Warszawa 2001 i nast. (dalej: Skrypt 1)
2. Ciało jako wytwór kultury
M. MAUSS, Sposoby posługiwania się ciałem; A. Kepiński, Twarz, ręka; N. Elias, O zachowaniu w sypialni, w: Skrypt 1
3. Kultura tradycyjna – czy tylko relikt?
L. Lévy-Bruhl, Partycypacja mistyczna; W. Pawluczuk, Ludowa „ontologia” i „technologia”; K. Dobrowolski, Chłopska kultura tradycyjna; S. Vincenz, Mała Itaka, w: Skrypt 1.
4. Kultura szlachecka (i jej polski fenomen)
M. Bloch, Społeczeństwo feudalne; R.W. Southern, Szlachta; M. Ossowska, Rycerz w Średniowieczu, w: Skrypt 1; P. Kozak, Pańszczyzna. Niedokończona sprawa, „Krytyka Polityczna” 23.02.2014r., https://krytykapolityczna.pl/kraj/panszczyzna-niedokonczona-sprawa/
5. Kultura mieszczańska (i jej polskie odmiany)
P. Hazard, „Bourgeois”; I. Watt, Robinson Kruzoe — „homo oeconomicus”; M. Ossowska, Klasyczny model moralności mieszczańskiej: Beniamin Franklin; M. Weber, Racjonalność kapitalistyczna; A. Hauser, Balzak, w: Skrypt 1; A. Pochłódka, Życie kulturalne krakowskich mieszczan przełomu XIX i XX wieku w zapiskach autobiograficznych. Zarys problematyki, „Teksty Drugie” 2008, nr 3, s. 194-200, https://rcin.org.pl/Content/50923/WA248_67225_P-I-2524_pochlodka-zycie.pdf.
6. Kultura masowa
J. Ortega y Gasset, Bunt mas; D. Macdonald, Teoria kultury masowej; E. Morin, Kultura czasu wolnego; A. Kłoskowska, Homogenizacja, w: Skrypt 1.
7. Twórczośc słowna – komunikacja
Walter J. Ong, Pismo i druk jako powłoki głosu; A. Mencwel, Wiedza o kulturze a wiedza o literaturze; J. Bartmiński, Opozycja ustności i literackości; J. Lalewicz, Komunikacja językowa i literatura; G. Godlewski, Sztuka słowa, w: Wiedza o kulturze: Antropologia twórczości słownej. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. K. Hagmajer-Kwiatek, A. Karpowicz, J. Kowalska-Leder, Warszawa 2012 (dalej: Skrypt 2).
8. Performance, partytura, tekst
R. Bauman, Sztuka słowa jako performance; B. Malinowski, Magia miłości i piękności; M. Białoszewski, O tym Mickiewiczu jak go mówię; R. Ingarden, Funkcje mowy w widowisku teatralnym; R. Barthes, Śmierć autora; A. Manguel, Władza czytelnika, w: Skrypt 2.
9. Czas, przestrzeń, chronotop
J-C. Carriére, Odwieczna para: przestrzeń i czas; W. N. Toporow, Droga mitopoetycka; N. Frye, Mit, fikcja i przemieszczenie; B. Schulz, Mityzacja rzeczywistości; A. Guriewicz, „Góra” i „dół”: średniowieczna groteska; M. Bachtin, Formy czasu i przestrzeni w powieści; J-P. Sartre, Czasowość u Faulknera, w: Skrypt 2.
10. Przestrzeń, miejsce, krajobraz
P. den Boer, Loci memoriae – Lieux de mémoire; A. Huyssen, Pustki Berlina; T. Ingold, Czasowość krajobrazu, w: Wiedza o kulturze: Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. R. Chymkowski, P. Dobrosielski, P. Majewski, M. Napiórkowski, P. Rodak, R. Sulima, Warszawa 2018 (dalej: Skrypt 3).
11. Rzecz, ślad, zapis
M. Proust, W poszukiwaniu straconego czasu; B. Olsen, Jak rzeczy pamiętają; L. Renshaw, Otwarty grób; K. Pomian, Historia kultury, historia semioforów; J. Assmann, Hipolepsa – kultura piśmienna i rewolucja ideowa w Grecji, w: Skrypt 3.
12. Wspólnoty pamięci
É. Durkheim, Obrzędy przedstawieniowe lub komemoratywne; M. Halbwachs, Społeczne ramy pamięci; F.C. Bartlett, Pamiętanie jako przedmiot psychologii społecznej, A. Margalit, Imię i troska, w: Skrypt 3.
13. Konflikt, polityka, transformacja
I. Irwin-Zarecka, Konflikty pamięci; D. Gamboni, Upadek komunistycznych pomników; J.K. Olick, Pamięć gatunkowa i gatunki pamięci; Ch.S. Maier, Nadmiar pamięci?, w: Skrypt 3.
W cyklu 2022:
1. OGÓLNE POJĘCIE KULTURY – RÓŻNE KONCEPCJE 2. CIAŁO JAKO WYTWÓR KULTURY 3. KULTURA TRADYCYJNA – CZY TYLKO RELIKT? 4. KULTURA SZLACHECKA (I JEJ POLSKI FENOMEN) 5. KULTURA MIESZCZAŃSKA (I JEJ POLSKIE ODMIANY) 6. KULTURA MASOWA – 7. – I ALTERNATYWY 8. RODZINA – „PODSTAWOWA KOMÓRKA SPOŁECZNA” 9. TWÓRCZOŚC SŁOWNA – KOMUNIKACJA 10. PRZESTRZEŃ, MIEJSCE, KRAJOBRAZ 11. WSPÓLNOTY PAMIĘCI 12. KONFLIKT, POLITYKA, TRANSFORMACJA 13. RZECZ, ŚLAD, ZAPIS |
W cyklu 2023:
1. OGÓLNE POJĘCIE KULTURY – RÓŻNE KONCEPCJE 2. CIAŁO JAKO WYTWÓR KULTURY 3. KULTURA TRADYCYJNA – CZY TYLKO RELIKT? 4. KULTURA SZLACHECKA (I JEJ POLSKI FENOMEN) 5. KULTURA MIESZCZAŃSKA (I JEJ POLSKIE ODMIANY) 6. KULTURA MASOWA – 7. – I ALTERNATYWY 8. RODZINA – „PODSTAWOWA KOMÓRKA SPOŁECZNA” 9. TWÓRCZOŚC SŁOWNA – KOMUNIKACJA 10. PRZESTRZEŃ, MIEJSCE, KRAJOBRAZ 11. WSPÓLNOTY PAMIĘCI 12. KONFLIKT, POLITYKA, TRANSFORMACJA 13. RZECZ, ŚLAD, ZAPIS |
W cyklu 2024:
1. OGÓLNE POJĘCIE KULTURY – RÓŻNE KONCEPCJE 2. CIAŁO JAKO WYTWÓR KULTURY 3. KULTURA TRADYCYJNA – CZY TYLKO RELIKT? 4. KULTURA SZLACHECKA (I JEJ POLSKI FENOMEN) 5. KULTURA MIESZCZAŃSKA (I JEJ POLSKIE ODMIANY) 6. KULTURA MASOWA – 7. – I ALTERNATYWY 8. RODZINA – „PODSTAWOWA KOMÓRKA SPOŁECZNA” 9. TWÓRCZOŚC SŁOWNA – KOMUNIKACJA 10. PRZESTRZEŃ, MIEJSCE, KRAJOBRAZ 11. WSPÓLNOTY PAMIĘCI 12. KONFLIKT, POLITYKA, TRANSFORMACJA 13. RZECZ, ŚLAD, ZAPIS |
Uwagi
W cyklu 2022:
Zaliczenie na podstawie aktywności podczas zajęć. Studenci, którzy nie wykazywali się aktywnością piszą pogłębioną recenzję z wydarzenia kulturalnego, w którym uczestniczyli. |
W cyklu 2023:
Zaliczenie na podstawie aktywności podczas zajęć. Studenci, którzy nie wykazywali się aktywnością piszą pogłębioną recenzję z wydarzenia kulturalnego, w którym uczestniczyli. |
W cyklu 2024:
Zaliczenie na podstawie aktywności podczas zajęć. Studenci, którzy nie wykazywali się aktywnością piszą pogłębioną recenzję z wydarzenia kulturalnego, w którym uczestniczyli. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: