Nauki pomocnicze historii do końca XVIII w. cz.1 350-HS1-1NPHN1
profil studiów - ogólnoakademicki
forma studiów - stacjonarne
moduł - przedmioty podstawowe
dyscyplina - historia
I rok, sem I
30 godz. konwersatorium
metody dydaktyczne: praca pod kierunkiem, elementy dyskusji i wykładu
Bilans nakładu pracy studenta wymagającej udziału nauczyciela - 35,5 godz.
Nakład prac samodzielnej studenta - 25 godz.
Punkty ECTS - 2
Zajęcia obejmują tematy:
Źródłoznawstwo
- rodzaje i gatunki źródeł historycznych; chronologia pojawiania się tych gatunków
- ćwiczenia w rozpoznawaniu gatunków źródeł historycznych
Genealogia i prosopografia
- genealogia jako nauka (rozwój, zakres i cele badań na przestrzeni dziejów)
- podstawowe pojęcia genealogiczne: ród, rodzina, filiacja, koicja, pokrewieństwo, stopień pokrewieństwa, powinowactwo, ascendenci, descendenci
- cel i metody badań prosopograficznych
- źródła do badań genealogicznych (ocena przydatności poszczególnych gatunków źródeł historiograficznych i dokumentacyjnych w badaniach genealogicznych i prosopograficznych)
- polskie herbarze i ich wartość źródłowa
- podstawowe fakty genealogiczne: daty: narodzin/chrztu, ślubu, śmierci/pogrzebu, filiacja, stopień pokrewieństwa, stan społeczny, wyznanie, pozycja majątkowa
- metody ustalania podstawowych faktów genealogicznych
- rycerskie rody genealogiczne a kształtowanie się rodów heraldycznych
(rody kognacyjne i agnacyjne)
- rola rodów heraldycznych w średniowiecznej Polsce
- zasady konstruowania tablic genealogicznych
- drzewo genealogiczne a monografia genealogiczna
- sporządzenie własnego drzewa ascendentów
Weksylologia
- źródła do polskiej weksylologii
- weksylium
- związki weksylologii z heraldyką
- podstawowe rodzaje weksyliów: proporce, gonfanony, chorągwie, sztandary, flagi bannery, bandery, gonfalony
- chorągwie i flagi polskie i Wielkiego Księstwa Litewskiego
- podstawowe figury na flagach
symbolika najpopularniejszych flag mających swoja genezę w średniowieczu i czasach nowożytnych ( np. „Dannebrog”, „Union Jack”, „Stars and stripes
Numizmatyka
- definicja pieniądza i monety
- geneza pojawienia się monet
- prawo mennicze w Polsce
- czynniki warunkujące wartość monet w średniowieczu i czasach nowożytnych (m.in. próba i waga)
- sposób produkcji monet
- renowacja monety
- stempel monety (otok, pole, legenda, wyobrażenie, awers i rewers)
- program ideologiczny realizowany poprzez bicie monety (pozaekonomiczne funkcje pieniądza)
- systemy pieniężne na ziemiach polskich
- nominały monet na ziemiach polskich
- badanie siły nabywczej pieniądza (m.in. trofa)
- moneta jako źródło historyczne
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
KP6_WG2 student ma zaawansowaną, uporządkowaną chronologicznie i tematycznie wiedzę o historii dawnych i współczesnych ziem polskich
KP6_WG6 zdaje sobie sprawę z różnorodności źródeł informacji; rozumie ich przydatność w badaniach historycznych
KP6_WG10 ma podstawową wiedzę o specyfice nauk pomocniczych historii przedmiotowej i ich roli w badaniach historycznych
KP6_WG11 zna podstawowe metody badawcze i narzędzia warsztatu historyka w zakresie nauk pomocniczych historii
KP6_WK2 wie o istnieniu różnych punktów widzenia dotyczących teorii rodowych, genezy herbu rycerskiego, czy genezy heraldyki w Wielkim Księstwie Litewskim
KP6_WK8 - orientuje się w działalności i aktualnej ofercie współcześnie działających towarzystw heraldycznych i genealogicznych
KP6_UW1 samodzielnie zdobywa i utrwala wiedzę w sposób uporządkowany i systematyczny przy zastosowaniu nowoczesnych technik pozyskiwania, klasyfikowania i analizowania informacji, zgodnie ze wskazówkami opiekuna naukowego
KP6_UW3 potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i wykorzystywać informacje z wykorzystaniem różnych źródeł informacji
KP6_UK2 potrafi porozumiewać się z wykorzystaniem różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie badania
KP6_UK3 potrafi obsługiwać na poziomie podstawowym programy biurowe i wykorzystywać je do przygotowywania prac pisemnych
KP6_KK1 ma krytyczną świadomość zakresu swojej wiedzy historycznej i umiejętności warsztatowych i rozumie potrzebę dalszego, ciągłego rozwoju kompetencji w zakresie nauk pomocniczych historii
KP6_KK4 jest zdolny do okazywania zrozumienia dla świata wartości i postaw ludzi w różnych okresach i kontekstach historycznych, np. przywiązania do tradycji szlacheckich
KP6_KO1 docenia rolę nauk historycznych i pokrewnych dla kształtowania więzi społecznych na poziomie lokalnym
Kryteria oceniania
ocenianie bieżące, kolokwium zaliczeniowe
kryteria oceniania: obecność na zajęciach, aktywny udział w zajęciach i dyskusji oparty na lekturze wskazanych pozycji naukowych i wiedzy własnej, zaliczenie kolokwium zaliczeniowego
Literatura
J. Szymański, Nauki pomocnicze historii (wydania od 1983 r.);
J. Dąbrowski, Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), Wrocław 1964;
E.A. Mierzwa, Historia historiografii, t. 1, Toruń 2002;
J. Topolski, Wprowadzenie do historii, Poznań 1998.
U. Augustyniak, Testamenty ewangelików reformowanych w Wielkim Księstwie Litewskim, Warszawa 1992;
J. Bieniak, Rody rycerskie jako czynnik struktury społecznej w Polsce w okresie XIII –
XIV wieku [w:] Polska w okresie rozdrobnienia feudalnego, Wrocław 1978;
A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1899 – 1913 ( 17 tomów; reprint);
Tegoż, Poczet rodów w Wielkim Księstwie Litewskim w XV i XVI wieku, Warszawa 1887 (reprint);
J. S. Bystroń, Nazwiska polskie, Warszawa 1993;
W. Dworzaczek, Genealogia, t. I i II, Warszawa 1959;
M. Górny, Uwagi o badaniu przezwisk i nazwisk staropolskich, Genealogia, t. 6, 1995;
O. Hedemann, Testamenty brasławsko – dziśnieńskie XVII – XVIII wieku jako żródło
historyczne, Wilno 1935;
S. Leitgeber, Kościeleccy herbu Ogończyk. Nagły upadek magnackiego rodu w końcu
XVI wieku, „Genealogia” 4, 1994;
K. Mosingiewicz, Mieleccy herbu Gryf [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. III,
Warszawa 1975;
K. Niesiecki, Herbarz polski, Lipsk 1839 – 1846 ( 10 tomów; reprint);
B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858 (reprint);
R. T. Prinke, Poradnik genealoga amatora, Warszawa 1992;
K. Przyboś, Awans społeczny Lubomirskich herbu Drużyna od XIV do początku XVII
wieku, „Genealogia” 4, 1994;
Spis szlachty Królestwa Polskiego z dodaniem krótkiej informacyi o dowodach
szlachectwa, Warszawa 1851 ( reprint);
L. Stone, Prosopography ,,Daedalus. Journal of the American Academy of Arts and
Sciences”,1971;
J. Wolff, Kniaziowie litewsko – ruscy od końca XIV wieku, Warszawa 1895;
Tegoż, Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386 – 1795, Kraków 1885.
J. Bieniak, Heraldyka polska przed Długoszem [w:] Sztuka i ideologia XV wieku, Warszawa 1978;
J. Szymański, Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993.
J. Ptak, Chorągiew w komunikacji społecznej w Polsce piastowskiej i jagiellońskiej, Lublin 2002, s. 39-90;
A. Znamierowski, Insygnia, symbole i herby polskie. Kompendium, Warszawa 2003, s. 1-9, 40-57, 143-183.
Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce, red. A. Laszuk, Warszawa 2003
R. Kotecki, Rejestracja metrykalna wiernych w świetle potrydenckiego ustawodawstwa Kościoła katolickiego (Szczególne uwzględnienie prawodawstwa diecezji chełmińskiej, gnieźnieńskiej, "Nasza Przeszłość" 112 (2009), s. 135 - 179.
Flagi historyczne z serwisu: www. fotw.com
J. Długosz, Chorągwie krzyżackie, Warszawa 1987.
J. Ptak, Chorągiew w komunikacji społecznej w Polsce piastowskiej i jagiellońskiej, Lublin 2002
J. Ptak, Weksylologia polska: zarys problematyki, Warszawa 2016
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: