Filozofia umysłu 410-KS1-1FUM2
Celem kursu jest omówienie podstawowych zagadnień dotyczących natury stanów umysłowych. Omówione zostaną podstawowe stanowiska dotyczące natury zjawisk psychicznych: dualizm psychofizyczny, behawioryzm logiczny, teorie identyczności, funkcjonalizm i inne teorie antyredukcyjne. Szczegółowo omówione zostaną zagadnienia związane z tzw. wyróżnikiem sfery mentalnej: intencjonalność i świadomość.
Konwersatorium: 30h
Punkty ECTS: 3
Szacowana liczba godzin, które student powinien przeznaczyć na osiągnięcie efektów uczenia się: 30h (konwersatorium) + 45h pracy własnej.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
nabyta wiedza
- zna podstawowe pojęcia i stanowiska w obrębie współczesnej filozofii umysłu [K_W01, K_W03, K_W04, K_W05, K_W06, K_W08, K_W13]
- zna historyczny rodowód współczesnych stanowisk naukowych [K_W03, K_W04, K_W13]
nabyte umiejętności: wykład
- umie podać argumenty za i przeciw podstawowym stanowiskom w obrębie współczesnej filozofii umysłu [K_U01, K_U05, K_U06,
- rozumie meta-naukowe implikacje podstawowych stanowisk filozofii umysłu w szczególności dla miejsca psychologii wśród innych nauk [K_U01, K_U03, K_U10, K_U17]
Nabyte umiejętności: ćwiczenia
- potrafi interpretować tekst filozoficzny [K_U01, K_U05]
- potrafi zwięźle przedstawić problem na piśmie wraz z argumentacją na rzecz jego rozwiązania [ K_U02, K_U05, K_U06, K_K08, K_U19, K_U22]
nabyte kompetencje społeczne: wykład
- umie uważnie słuchać [K_K10]
- umie śledzić tok myślenia innych osób [K_K02]
- jest otwarty na dyskusję i nowe propozycje rozwiązań problemów [K_K01]
nabyte kompetencje społeczne: ćwiczenia
-Potrafi pracować w grupie.
-Potrafi jasno i precyzyjnie mówić o abstrakcyjnych zagadnieniach. [K_K07, K_K08, K_K09]
Kryteria oceniania
Pisemne omówienie jednej z omawianych lektur (20%)
Egzamin końcowy (40%)
Esej końcowy na jeden z poniższych tematów (40%):
Tematy eseju: Filozofia umysłu I
1. Czy dualizm substancji ma status podobny do teorii geocentrycznej? Czy jest tak, że rozumiemy powody, dla których powstał, ale jest to teoria, której nikt nie podziela? Jakie argumenty można wysunąć na rzecz dualizmu? Czy istnieją dobre powody, żeby bronić dualizmu? Jeżeli tak, to jaki dualizm jest warty obrony?
2. Materialiści często podnoszą zarzut, że dualiści nie mogą dać dobrej odpowiedzi na problem interakcji pomiędzy umysłem a ciałem. Jakie są racje stojące za tymi zarzutami? Czy dualiści mają dobrą odpowiedź na te zarzuty? Czy jeżeli dualizm byłby prawdziwy, to czy musielibyśmy zmienić nasze myślenie o fizyce? Czy jest to problem dla dualisty?
3. Załóżmy, że za kilkadziesiąt lat sonda kosmiczna odkryje żywe istoty na jednym z księżyców Jowisza. Nie będziemy początkowo wiedzieli, czy te istoty są biologiczne, czy mechaniczne. Jedynie to, że zachowują się w wyrafinowany sposób, np. są trudne do złapania. Co sprawiłoby, że moglibyśmy przyznać im posiadanie stanów umysłowych (myśli, inteligencji, uczuć)? Co sprawia, że przypisujemy lub nie przypisujemy stanów umysłowych innym żywym istotom na ziemi, np. bakteriom lub drzewom? Czy wirusy posiadają stany umysłowe?
4. Czy posiadanie stanów umysłowych jest kwestią albo-albo, czy jest kwestią stopnia? Czy można w mniejszym lub większym stopniu posiadać stany umysłowe? Jeżeli tak, to czy dualista może włączyć stopniowalność umysłu do swojej teorii?
5. Czy odpowiednio zaprojektowany komputer o odpowiednio dużej mocy obliczeniowej mógłby mieć lub ma stany umysłowe? Rozważ i oceń argument Searle’a z Chińskiego Pokoju. Co mógłby odpowiedzieć krytyk Searle’a? Jeżeli Searle ma rację, to czego brakowałoby komputerowi, żeby mieć stany umysłowe?
6. Czy funkcjonalizm nie jest zmodyfikowaną wersją behawioryzmu i czy argumenty przeciwko behawioryzmowi nie stosują się również do krytyki funkcjonalizmu? Zastanów się, w jaki sposób funkcjonalista mógłby odpowiedzieć na te zarzuty.
7. Czego Mary dowiedziała się po wyjściu z pokoju? Wyjaśnij argument Jacksona oraz krytycznie przedstaw odpowiedź Lewisa lub Loara na argument Jacksona.
8. Wyjaśnij na czym polega stwierdzenie Harmana, że „dwa doświadczenia percepcyjne o tej samej treści intencjonalnej muszą być psychologicznie takie same”. Czy jest możliwe, żeby dwa różne pod względem fenomenologicznym doświadczenia miały tę samą treść?
9. Czy wszystkie teorie identyczności są redukcjonistyczne? Wyjaśnij na czym polega teoria identyczności egzemplarzy i na czym polega krytyka Kima (wraz z odpowiedzią Davidsona)?
10. Czy funkcjonalizm odpowiada na problem przyczynowania psychofizycznego? Czy któraś z omawianych teorii umysłu jest w stanie wyjaśnić problem przyczyn umysłowych?
11. Czy możemy posiadać stany intencjonalne na temat nieistniejących obiektów? Czy możemy wyobrazić sobie niemożliwe obiekty? Co nam to mówi o naturze intencjonalności?
12. Jeżeli ktoś zaakceptuje teorię, że stany mentalne są identyczne ze stanami mózgowymi, to czy jest zmuszony, żeby twierdzić, że neuronaukowcy, którzy mają wgląd do twoich stanów mózgu mają lepszy wgląd w twoje doświadczenie, niż ty sam? Jeżeli nie, to dlaczego? Jeżeli tak, to czy sprawia to problem dla teorii identyczności? Czy jest możliwe, żeby ktoś wiedział lepiej jakie masz przekonania, uczucia i pragnienia? Czy masz uprzywilejowany i niekorygowalny dostęp do własnych stanów umysłowych?
13. Załóżmy, że istnieje program komputerowy, który zdał test Turinga. Czy jest to dobry powód, żeby nazwać ten program inteligentnym? Załóżmy, że dowidziałeś się, że program został zaprojektowany w ten sposób, że zdał test Turinga kopiując algorytmy, którymi posługuje się ludzki mózg. Bezbłędnie duplikuje relacje przyczynowe pomiędzy wejściem i wyjściem. Czy wówczas byłby to lepszy powód, żeby nazwać go inteligentnym?
14. Załóżmy, że Dennett ma rację postulując odrzucenie pojęcia qualiów. Jakie ma to konsekwencje dla naszego myślenia o świadomości? Czy oznacza to, że należy porzucić mówienie w nauce o przeżyciach jakościowych, tak jak porzuciliśmy mówienie o demonach i płaskości ziemi jako pojęciach nie odnoszących się do niczego? Czy oznacza to, że powinniśmy zastąpić pojęcie qualiów jakimś innym pojęciem? Jeżeli tak, to jakim?
Literatura
Lektury
1) Dualizm psychofizyczny:
a. Kartezjusz, Medytacje o pierwszej filozofii, Medytacja II i VI.
Literatura dodatkowa:
b. Brie Gertler, In Defense of Mind Body Dualism
c. Marcin Iwanicki - Dualizm psychofizyczny. Odmiany, argumenty, zarzuty, [w:] Przewodnik po filozofii umysłu
d. Raymond Smullyan, Nieszczęsny dualista.
2) Behawioryzm:
a. Gilbert Ryle, Mit Kartezjański, [w:] Czym jest umysł
3) Teoria identyczności. Redukcjonizm:
a. Smart, Doznania a procesy umysłowe, [w:] Filozofia umysłu
b. U. T. Place, Is consciousness a brain process?
4) Antyredukcjonizm. Monizm anomalny
a. Donald Davidson, Zdarzenia mentalne, [w:] Filozofia umysłu
Literatura dodatkowa:
b. Donald Davidson, Myślące maszyny, [w:] Analityczna metafizyka umysłu. Najnowsze kontrowersje
c. Jaegwon Kim, Mit nieredukcyjnego materializmu, [w:] Analityczna metafizyka umysłu. Najnowsze kontrowersje
5) Funkcjonalizm I:
a. Hilary Putnam, The Nature of Mental States
Literatura dodatkowa:
b. Jerry Fodor, Czym nie są stany psychiczne?, [w:] Filozofia umysłu
c. Peter Machamer, Lindley Darden, Carl F. Craver, Myślenie w kategoriach mechanizmów
6) Funkcjonalizm II:
a. Alan Turing, Maszyna licząca a inteligencja, [w:] Filozofia umysłu
b. John Searle, Umysły, mózgi i programy, [w:] Filozofia umysłu
7) Intencjonalność:
a. Daniel Dennett, Naprawdę przekonani
Literatura dodatkowa:
b. Daniel Dennett, Rzeczywiste wzorce
c. Paul Churchland, Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes
8) Świadomość:
a. Frank Jackson, Czego nie widziała Maria? (Argument z wiedzy)
Literatura dodatkowa:
b. Thomas Nagel, Jak to jest być nietoperzem?
c. Colin McGinn, Czy możemy rozwiązać problem umysł-ciało? (Argument z luki wyjaśniającej)
d. Daniel Dennett, Słodkie sny (fragmenty)
Literatura dodatkowa
M. Miłkowski, R. Poczobut (red.), Przewodnik po filozofii umysłu.
Z. Chlewiński (red.), Modele umysłu
M. Miłkowski, R. Poczobut (red.), Analityczna metafizyka umysłu
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: