Kosmos wyzwaniem dla intelektu i ducha międzynarodowej współpracy - wyzwaniem dla Ziemian 490-MS2-1PF2

1. Idea podstawowych metod wyznaczania odległości, rozmiarów, mocy świecenia, masy i składu chemicznego oraz prędkości ruch u wirowania obiektów astronomicznych

2. Formy występowania materii we wszechświecie i jej rozkład w przestrzeni.
a) Formy występowania materii w Układzie słonecznym; przestrzenna struktura Układu słonecznego - Słońce, Księżyc, planety, planetoidy, komety, Pas Kuipera, Obłok Oorta
b) Gwiazdy - średnia odległość między gwiazdami, skupiska gwiazd (układy podwójne, gromady), zróżnicowanie obserwowanych parametrów gwiazd (temperatury powierzchni, rozmiarów, mocy świecenia, masy, składu chemicznego)
c) Materia międzygwiazdowa - przestrzenny rozkład materii międzygwiazdowej, zróżnicowanie jej fizycznej struktury (plazma,atomy, cząsteczki, pył), temperatury, gęstości i składu chemicznego
d) Galaktyki - klasyfikacja Hubble’a, rozmiary, liczebność, rozkład galaktyk w przestrzeni

3. Budowa, procesy i ewolucja wybranych obiektów astronomicznych
a) Budowa gwiazd – warunki równowagi, źródła energii, transport energii z centrum ku powierzchni, zależność budowy gwiazdy i zachodzących w niej procesów od masy gwiazdy,
b) Ewolucja gwiazd – powstawanie gwiazd, zależność budowy nowo powstałej gwiazdy (jej modelu) od masy, przyczyny zmian w budowie gwiazdy, zależność sekwencji zmian w budowie gwiazdy i procesów zachodzących w jej wnętrzu od początkowej masy gwiazdy, zależność od masy procesów zachodzących w końcowych etapach istnienia gwiazdy, obiekty pozostające po gwiazdach: białe karły, gwiazdy neutronowe, czarne dziury,
c) Powstawanie układu słonecznego i innych układów planetarnych,
d) Chronologia najważniejszych zdarzeń w rozwoju życia na Ziemi.

4. Poszukiwanie życia poza Układem słonecznym
Definicja planety, uzasadnienie poszukiwania pozaziemskiego życia, aktywne formy komunikacji z INNYMI - program SETI, gwiazdy sprzyjające powstaniu życia w ich otoczeniu, definicja ekosfery, orbitalne i fizyczne parametry planet wpływające na możliwość powstania życia, metody wykrywania obecności planet w otoczeniu odległych gwiazd, szanse porozumienia się z INNYMI, nasze oczekiwania, obawy.

5. Ewolucja Wszechświata
Paradoks Halleya-Olbersa, prawo Hubble’a, kinematyczna/przestrzenna ewolucja Wszechświata, obserwacyjne weryfikowanie modelu ekspansji Wszechświata i związek tego modelu z geometrią przestrzeni, osobliwość początkowa - spotkanie fizyki w skali "makro" z fizyką mikroświata (fizyką materii), chemiczna ewolucja wszechświata, zmiany form występowania materii będące następstwem ewolucji, chronologia podstawowych zdarzeń w historii Wszechświata i Ziemi

6. Co ciekawego na niebie można samodzielnie zobaczyć , o czym się samodzielnie przekonać, co samodzielnie wyznaczyć.

7. Normy prawne dotyczące przestrzeni kosmicznej i obiektów astronomicznych.
a)1963 r. - tzw. "Układ moskiewski" o zakazie prób z bronią jądrową w atmosferze, pod wodą oraz w przestrzeni kosmicznej
b)1967 r. - układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i korzystania z przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi
c) 1979 r. - traktat w sprawie działalności państw na Księżycu i innych ciałach niebieskich.
d) Czyją własnością jest znaleziony meteoryt

1. A. Branicki, W stronę nieba, WN PWN, Warszawa 2017 r.
2. W. Celnik, H.Hahn, Astronomia dla początkujących, of. wyd. DELTA, Warszawa 2008 r.
3. M. Heller, Wszechświat i Słowo, ZNAK, Kraków 1994 r.
4. M. Heller, Kosmiczna przygoda Człowieka Mądrego, ZNAK, Kraków 1994 r.
5. M. Heller, Wieczność, Czas, Kosmos, ZNAK, Kraków 1995 r.
6. M. Heller, Sens życia i sens wszechświata, Copernicus Center Press, Kraków 2014 r.
7. J. Kierul, Kepler, PIW, Warszawa, 2007 r.
8. J. Kierul, Newton, PIW, Warszawa, 2007 r.
9. M. Minnaert, Światło i barwa w przyrodzie, PWN,Warszawa 1961 r.
10. Praca zbiorowa, Astronomia. Słownik szkolny. WSiP. Warszawa 1994.
11. P. Rudź, Astronomia bez tajemnic, Samo Sedno, Warszawa 2014 r.
12. W. Skórzyński, Astrofotografia, czyli jak i czym fotografować nocne niebo i ciała niebieskie, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998 r.
13. J. Włodarczyk, Księżyc w nauce i kulturze zachodu. REBIS, Poznań 2012r.