Podstawy kryminologii 380-SN1-3XHAA

Przedmiotem wykładu jest prezentacja zagadnień z zakresu kryminologii ogólnej oraz wybranych problemów fenomenologii kryminalnej. Studenci poznają przede wszystkim koncepcje etiologii kryminalnej, czyli nauki o przyczynach przestępczości i innych zachowań dewiacyjnych, wypracowane przez główne nurty kryminologii (klasyczny, pozytywistyczny i antynaturalistyczny), a także zapoznają się z problematyką wiktymologiczną.

Program:

15 tematów zajęć realizowanych równolegle na wykładach i ćwiczeniach do tego przedmiotu.

1. Co to jest kryminologia?

Geneza kryminologii.

Działy kryminologii.

Ujęcie klasyczne, pozytywistyczne i antynaturalistyczne w kryminologii.

Kryminologia a prawo karne i inne dyscypliny wiedzy.

Geneza wiktymologii.

Wiktymologia kryminalna i wiktymologia ogólna.

Kryminologia a prawo karne i inne dyscypliny wiedzy.

Geneza wiktymologii.

Wiktymologia kryminalna i wiktymologia ogólna.

2. Najważniejsze wiadomości z zakresu statystyki przestępczości.

Rodzaje statystyk, instytucje zajmujące się gromadzeniem statystyk,

Sposoby zbierania danych statystycznych

Problemy i mankamenty występujące przy interpretowaniu danych statystycznych

Przestępczość ujawniona, nieujawniona, rzeczywista, ?ciemna liczba? przestępstw

Szacowanie rzeczywistych rozmiarów przestępczości (badania wiktymizacyjne, self-report)

Obraz przestępczości w Polsce ? rozmiary, struktura i dynamika przestępczości

Zarys historyczny przestępczości w Polsce

Przestępczość w rozkładzie terytorialnym

3. Nurt klasyczny w kryminologii i prawie karnym.

Prace C. Beccarii i J. Benthama.

Filozofia prawa I. Kanta i F. Hegla.

Nurt racjonalnego wyboru.

Szkoła społecznego uczenia się zachowań kryminalnych.

Teoria działań rutynowych.

Prewencja indywidualna i generalna.

Ekonomiczna teoria przestępczości.

Retrybutywizm.

4. Teorie przestrzennego zróżnicowania przestępczości.

Szkoła ekologiczna (chicagowska).

Dezorganizacja społeczna a przestępczość.

Teoria bliskości i teoria pokrewieństwa.

?Defensible Space? O. Newmana.

?Broken Windows? eksperyment Ph. Zimbardo, koncepcja J.Q. Willsona.

Koncepcja ?Zero tolerancji?.

5. Teorie napięcia.

Teoria anomii R. K. Mertona.

Instytucjonalna teoria anomii S. Messnera i R. Rosenfelsa.

Ogólna teoria napięcia R. Agnew.

Teorie konfliktu kultur i subkultur przestępczych (Th. Sellina, A. K. Cohena, W. Millera, R. Clowarda i L. Ohlina)

6. Społeczno-poznawcza teoria uczenia

Teoria zróżnicowanych powiązań E. H. Sutherlanada.

Teoria dryfu i techniki neutralizacji (D. Matza, R. Sykes).

Teoria uczenia się A. Bandury.

Teoria zróżnicowanego wzmocnienia R. Akersa.

Teoria uwiedzenia przez przestępczość J. Katza.

7. Teorie kontroli

Pojęcie kontroli w socjologii (E. Durkheim, W. Reckless, A. Reiss, I. Nye).

Związki teorii kontroli z psychoanalizą. Psychoanalityczne koncepcje etiologii przestępczości.

Dorobek E. Durkheima (anomia, etiologia samobójstw, pożytki z przestępstw).

Teoria kontroli T. Hirschiego.

Teoria samokontroli M. Gottfredsona i T. Hirschiego.

Teoria równowagi kontroli Ch. Tittle?a.

8. Teorie naznaczenia społecznego.

Dewiacja wtórna w ujęciu E. Lemerta.

Koncepcje J. Kitsuse, K. Eriksona i H. Beckera.

Teoria shamingu J. Braithwaite?a.

9. Wiktymologia.

Podstawy wiktymologii.

Pojęcie ofiary w nauce wiktymologii.

Czynniki wiktymogenne.

Teorie stylu życia i działań rutynowych.

Badania wiktymizacyjne.

10. Nieletni

Definicja najważniejszych pojęcia (nieletni, małoletni, czyn karalny, etc.)

Podstawowe założenia ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich

Obraz przestępczości nieletnich w Polsce

11. Środki odurzające a przestępczość

Właściwości środków odurzających

Relacje między używaniem środków odurzających a przestępczością

Problem przestępczości o charakterze ?prohibicyjnym?

Stan odurzenia alkoholem i alkoholizm a przestępczość

Stan odurzenia narkotykami i narkomania a przestępczość

12. Przestępczość zorganizowana i przestępczość gospodarcza.

Związki między przestępczością zorganizowaną a przestępczością gospodarczą.

Cechy przestępczości zorganizowanej.

Charakterystyczne cechy przestępczości gospodarczej.

Teorie kryminologiczne wykorzystywane w celu wyjaśnienia zjawiska.

13. Recydywa

Pozytywistyczne koncepcje przyczyn wielokrotnej powrotności do przestępstwa

Kategorie wielokrotnie karanych

Kariery przestępcze

Badania nad recydywistami prof. Ostrihanskiej

14. Zapobieganie przestępczości

Kontrola społeczna i jej narzędzia

Strategie działań zapobiegawczych

Znaczenie środowiska przy zapobieganiu przestępczości

15. Reakcja na przestępczość

Sformalizowana reakcja na przestępczość

Kara pozbawienia wolności

Redukujące punitywność reakcje na przestępczość