Wstęp do astronomii 390-FG1-3WDA
Profil studiów: ogólnoakademicki
Forma studiów: stacjonarne
Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy (Moduł1: Podstawy fizyki)
Dziedzina i dyscyplina nauki: Dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych, Dyscyplina Astronomia
Rok studiów/semestr: 2 rok/4 semestr
Wymagania wstępne: Przed rozpoczęciem zajęć student powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu matematyki i fizyki. Student powinien potrafić przekształcać wzory matematyczne.
Liczba godzin zajęć dydaktycznych: Wykład - 15 godz, laboratorium - 15 godz.
Metody dydaktyczne: wykład, rozwiązywanie zadań, obserwacje astronomiczne, dyskusja, konsultacje, praca własna studenta w domu
Punkty ECTS: 2
Bilans nakładu pracy studenta: udział w wykładach (15 godz.), udział w laboratorium (15 godz.), udział w konsultacjach (15 godz.), praca własna w domu i przygotowanie do zaliczeń (15 godz.).
Wskaźniki ilościowe: nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającym bezpośredniego udziału nauczyciela - 2 ECTS; nakład pracy studenta związany z zajęciami o charakterze praktycznym - 0.5 ECTS.
Zakres tematów:
Tematy podejmowane na wykładzie:
1) Czym jestastronomia? Obserwacje. Teleskopy, Obserwatoria;
2) Ziemia i Księżyc: wyznaczenie promienia Ziemi, pomiar masy Ziemi, wnętrze i atmosfera Ziemi, zaćmienia Słońca i Księżyca, pływy oceaniczne;
3) Komputerowe symulacje astronomiczne (np. ewolucja Wszechświata, zlewanie się dwóch czarnych dziur, dysk protoplanetarny);
4) Ciało doskonale czarne, wyznaczenie temperatury efektywnej Słońca;
5) Prawa Keplera;
6) Układ słoneczny: słońce, planety, planety karłowate, pas Kuipera, obłok Oorta;
7) Planety pozasłoneczne;
8) Gwiazdy: cykl pp, CNO, równowaga hydrostatyczna.
9) Jasność obserwowalna, klasyfikacja widmowa i typy gwiazd;
10) Diagram Hertzsprunga-Russella (H-R),
11) Ewolucja gwiazd na przykładzie Słońca;
12) Biały karzeł, gwiazda neutronowa, czarna dziura;
13) Droga Mleczna, galaktyki;
14) Ucieczka galaktyk, promeniowanie reliktowe. Wielki Wybuch, skład, ewolucja i przyszłość Wszechświata.
Tematy podejmowane podczas laboratorium :
1) Obrót sfery nieba jako następstwo wirowania Ziemi, ruch Słońca względem gwiazd, sezonowe zmiany położenia gwiazd wglądem horyzontu i pory roku,
2) Kalendarze, strefy czasowe, linia zmiany daty,
3) Współrzędne astronomiczne,
4) 2) Zaćmienia Słońca i Księżyca,
4) Astronomiczna skala jasności. Klasyfikacja widm gwiazdowych.
5) Rozwiązywanie typowych problemów związanych z przeprowadzaniem podstawowych obserwacji astronomicznych z wykorzystaniem atlasu nieba i programów komputerowych,
6) Obserwacje nieba (wzrokowe, z wykorzystaniem lornetki i teleskopowe): lokalizacja najważniejszych gwiazdozbiorów; obserwacja najbardziej interesujących obiektów astronomicznych,
7) Programy komputerowe prezentujące niebo.
8) Budowa i posługiwanie się typowymi narzędziami optycznymi wykorzystywanymi w obserwacjach nieba. Planowanie obserwacji samodzielnych i grupowych.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia przedmiotu
w sali
Założenia (lista przedmiotów)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student
1. uzyskuje podstawową wiedzę z zakresu astronomii i zna zasady wykonywania prostych obserwacji astronomicznych (K_W18);
2. umie ze zrozumieniem przedstawić podstawowe problemy z zakresu astronomii i astrofizyki, wykonać podstawowe obserwacje astronomiczne i zinterpretować ich wyniki (K_U16);
3. umie ze zrozumieniem i krytycznie korzystać z literatury i zasobów Internetu w odniesieniu do problemów astronomii (K_U17);
4. umie korzystać ze źródeł wiedzy w języku angielskim (K_U29);
5. zna ograniczenia swojej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia, podnoszenia kompetencji zawodowych, osobistych i społecznych (K_K01);
6. potrafi pracować w zespole przyjmując w nim różne role, w tym w szczególności rolę kierowniczą, potrafi przyjąć odpowiedzialność za realizowane zadanie zespołowe (K_K02);
7. potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje w literaturze i zasobach Internetu, także w językach obcych (K_K05);
8. potrafi formułować opinie na temat podstawowych zagadnień fizyki (w tym astronomii) i jej zastosowań, rozumie społeczne aspekty zastosowań fizyki oraz związaną z tym odpowiedzialność (K_K06).
Kryteria oceniania
Po zakończeniu kształcenia odbywa się a) pisemno-praktyczny sprawdzian jako zaliczenie laboratorium (rozwiązywanie zadań rachunkowych) oraz b) zaliczenie wykładu (test z pytaniami otwartymi i zamkniętymi). Uzyskanie co najmniej 50 punktów procentowych oznacza uzyskanie oceny pozytywnej.
Punktacja testu:
0-49% prawidłowych odpowiedzi - 2.0
50-59% - 3.0
60-69% - 3.5
70-79% - 4.0
80-89% - 4.5
90-100% - 5.0
Literatura
Literatura zalecana:
1. K. Hannu, K. Pekka, O. Heikki, P Markku, J.D. Karl, Astronomia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020
2. Moebs W., Ling S.J., i inni, ,,Fizyka dla szkół wyższych, Tom 1", Rozdział 13, OpenStax Books, podręcznik wolnodostępny https://openstax.org/details/books/fizyka-dla-szkół-wyższych-polska
3. A. Branicki, "W stronę nieba. Interaktywna szkoła astronomii", PWN, 2017
4. Atlasy nieba, np. A. Dobrzycki i J. Dobrzycki, Atlas nieba gwiaździstego, Prószyński i S-ka, 1997.
Literatura dodatkowa:
1. A. Branicki, Obserwacje i pomiary astronomiczne dla studentów, uczniów i miłośników astronomii, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006,
2. F.H. Shu, Galaktyki, gwiazdy, życie. Fizyka Wszechświata, Prószyński i S-ka, Warszawa 2003,
3. J.M. Kreiner, Ziemia i Wszechświat. Astronomia nie tylko dla geografów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2009.
4. M. Kubiak, Gwiazdy i materia międzygwiazdowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
5. Zasoby Internetu: strony NASA, ESO
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: