"Stres" w ujęciu antropologii kulturowej 430-KS1-2KON34
Jedno z najpopularniejszych pojęć we współczesnej kulturze – „stres” – tworzy rozbudowany system sprzecznych znaczeń. Sprawdzimy jaką interpretację nadają mu nowe nurty antropologii kulturowej.
Zajęcia będą łączyły elementy prezentacji z dyskusją. Zastosujemy perspektywę porównawczą, przeprowadzimy krytykę klasycznych ujęć stosowanych w biologii czy psychiatrii, a także liczne analizy przypadku. Sięgniemy do przykładów z całego świata – od kultury ludowej Podlasia i badań wśród szeptuch (syndrom nerw-kołtun), przez tzw. Kresy Wschodnie, kraje arabskie (złe oko), kultury Dalekiego Wschodu i Ameryki Łacińskiej (ataque de nervios, susto), aż po współczesne metafory w kulturze Zachodu (nacisk, napięcie, rozbicie, awaria, wyczerpanie, wybuch).
Konwersatorium pomoże wykształcić dystans do popularnego, ale wieloznacznego pojęcia. Zbuduje świadomość związanych z nim zjawisk obecnych dziś w kulturze. Pokaże w jaki sposób i dlaczego „stres” staje się wyrazem nierówności społecznych i relacji władzy, bezpieczną metaforą doświadczanego cierpienia i wskaźnikiem kondycji człowieka we współczesnym świecie.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia przedmiotu
Kryteria oceniania
Zaliczenie na ocenę na podstawie:
obecności na zajęciach – dopuszczalne są 2 nieobecności, w przypadku większej liczby nieobecności należy je zaliczyć podczas dyżuru prowadzącego,
aktywności na zajęciach wyróżniona „+” – aktywność na minimum pięciu spotkaniach uprawnia do otrzymania oceny dostateczny (3), a na minimum ośmiu spotkaniach, oceny dobry (4),
przygotowania i przedstawienia po polsku prezentacji na podstawie literatury w języku polskim – podnosi to ocenę o stopień, np. z niedostateczny (2) na dostateczny (3),
przygotowanie i przedstawienie po polsku prezentacji na podstawie literatury w języku angielskim (własnej lub poleconej przez prowadzącego) – podnosi to ocenę o dwa stopnie, np. z dostateczny (3) na bardzo dobry (5).
Literatura
Barnard A. 2006. Antropologia. Zarys teorii i historii, Warszawa. [fragmenty]
Buszko P. 2005. Uroki. O szkodliwym spojrzeniu w okolicach Dziewieniszek, w: Ł. Smyrski (red.), Etnografia lokalnych znaczeń. Monografia społeczności lokalnej okolic
Dziewieniszek na Wileńszczyźnie, Warszawa, s. 194-212.
Charyton M. A. 2010. Oblicza „chorób ludowych” w kulturze podlaskich Białorusinów, w: J. Jurkiewicz (red.), Białorusini – historia i kultura. Sesja naukowa. Szreniawa, 25-26 czerwca 2010, Szreniawa, s. 61-74.
Helman C. 2007. Culture, Health and Illness, London. [fragmenty]
ICD 11 (przegląd jednostek zawierających odniesienie do stresu)
Krzyżanowski J., 2002, Psychiatria transkulturowa, Warszawa. [fragmenty]
Kuźma I. 2001, Emocja jako przedmiot wiedzy i wiary, „Etnografia Polska” XLV, z. 1-2.
Penkala-Gawęcka D. 2008. Antropologia medyczna – dlaczego i jak?, „Op. Cit. Maszyna Interpretacyjna” 4, s. 3-8.
Penkala-Gawęcka D. 2010. Pluralizm medyczny w perspektywie antropologicznej, w: D. Penkala-Gawęcka (red.), Nie czas chorować? Zdrowie, choroba i leczenie w perspektywie antropologii medycznej, s. 21-36.
Rakowski T. 2010. Ciało i los…, w: Antropolog wobec współczesności… Warszawa.
Selye H. 1960, Stress życia.
Szasz T. 1978, Mit choroby psychicznej, dostęp: https://docplayer.pl/1007077-Mit-choroby-psychicznej.html
Szasz T. 2005, Mit choroby psychicznej: 50 lat później, dostęp: https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/175/original/7-15.pdf?1472562350
Wallace J. 2014, Workers of the World, Faint!, „The New York Times” .
Watson P. 2006, Stress and social change in Poland, „Health and Place” 12, 372-382.
Wądołowska A. 2008. Tabletki zamiast chleba, w: „Op. cit.”, s. 15-17.
Wilczkowski A. 2005. Medycyna ludowa. Miedzy tradycją a współczesnością, w: A. Perzanowski (red.), Centrum na peryferiach. Monografia społeczności lokalnej Ejszyszek i okolic na Wileńszczyźnie, Warszawa, s. 204-234.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: