Antropologia i teoria obrazu 430-KS1-2KON33

A) Wiedza:
Absolwent zna i rozumie:
W_01 główne kierunki w obrębie nauk o kulturze i religii, ze szczególnym uwzględnieniem:
1. teorii poszczególnych dyscyplin sztuki,
2. historii poszczególnych dyscyplin sztuki,
W_02 główne kierunki i tendencje przeobrażeń we współczesnej kulturze i sztuce;
W_03 zasady działania instytucji kultury związanych ze sztuką nowych mediów oraz orientuje się we współczesnym życiu kulturalnym.
KA6_WG4, KA6_WK2, KA6_WK5.
B) Umiejętności
Absolwent potrafi:
U_01 wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych sposobów i źródeł (pisanych, ikonicznych, elektronicznych, etc.)
U_02 wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem technologii multimedialnych;
U_03 samodzielnie zdobywać wiedzę i umiejętności badawcze na poziomie podstawowym;
U_04 czytać i interpretować teksty kultury digitalnej (pisane, audialne, wizualne i multimedialne);
U_05 samodzielnie doskonalić umiejętności tworzenia prostych diagnoz zjawisk kulturowych związanych ze sztuką współczesną;
KA6_UW1, KA6_UW6, KA6_UU1, KA6_UU2, KA6_UU3.
C) Kompetencje społeczne
Absolwent jest gotów do:
K_01 wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ustawicznego dokształcana się i rozwoju zawodowego;
K_02 twórczej analizy nowych sytuacji i związanych z nimi problemów poznawczych i praktycznych oraz do formułowania propozycji ich rozwiązania lub zasięgania opinii ekspertów w przypadku trudności z ich samodzielnym rozwiązaniem;
K_03 krytycznego uczestniczenia w życiu kulturalnym, korzystając z jego różnych form i różnych mediów w oparciu o znajomość aktualnych wydarzeń kulturalnych i zjawisk w sztuce współczesnej;
K_04 organizowania pracy własnej i pracy zespołowej, ma kompetencje do pracy w zespole badawczym na rzecz środowiska społecznego oraz działania w sposób przedsiębiorczy;
K_05 pogłębiania swojego zainteresowania aktualnymi wydarzeniami kulturalnymi i zjawiskami w sztuce współczesnej.
KA6_KK1, KA6_KK2, KA6_KK3, KA6_KO2, KA6_KO9.

Przedmiot kończy się zaliczeniem na ocenę. W celu jego uzyskania wymaga będzie 60% aktywność na konwersatoriach i przygotowanie 1 zaliczeniowej prezentacji multimedialnych na podstawie lektury uzupełniającej o objętości min. 20 stron. Podczas konwersatoriów studenci zbierają punkty, które decydują o ocenie, za aktywność na konwersatoriach studenci otrzymują maksymalnie 70 pkt., w celu zaliczenia konwersatoriów wymagane jest 35 pkt. (aktywność na każdym konwersatorium jest punktowana – 5 pkt.). Podobnie za zaliczeniową prezentację multimedialną studenci uzyskują maksymalnie 10 pkt., minimalnie trzeba z niej uzyskać 6 pkt w celu zaliczenia przedmiotu. Dopuszczalna są dwie nieusprawiedliwione nieobecności podczas konwersatoriów, na których będę sprawdzał listę obecności. Osoby, które mają 50% nieobecności i/lub więcej nieobecności niż obecności nieuzyskaną zaliczenia z przedmiotu, mogą je otrzymać w terminie poprawkowym, jednak będą musieli zaliczyć poszczególne konwersatoria na konsultacjach stacjonarnych i/lub online. W celu zaliczenia konwersatoriów należy przeczytać lektury, które zostały podane w literaturze podstawowej sylabusu. Nie wymagam czytania wszystkich lektur, studenci mogą sobie wybrać 1-2 artykuł (ok. 20 stron) na każde konwersatorium. Lektury uzupełniające są przeznaczone w celu przygotowania prezentacji multimedialnej, które należy przesłać na mój adres e-mailowy. Zaliczanie konwersatoriów odbywa się podczas dyskusji z wykładowcą na temat zagadnień objętych ich programem.

Skala ocen: 80–75 pkt – 5 (bdb), 74–68 pkt. – 4,5 (db+), 67–61 pkt. – 4 (db), 60–54 pkt. – 3,5 (dst+), 53–46 pkt. – 3 (dst).

Literatura podstawowa:
1. Hans Belting, Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie, przeł. Mariusz Bryl, seria: „Horyzonty nowoczesności: teoria – literatura – kultura”, pod red. Ryszarda Nycza, tom 62, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2007, s. 11–109.
2. Hans Belting, Obraz i jego media. Próba antropologiczna, przeł. Mariusz Bryl, (w:) Konstanty Kalinowski, Piotr Piotrowski i Wojciech Suchocki (red.), Artium Quaestiones, tom XI, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2000, s. 295–322, ss. 28, przedruk (w:) Mariusz Bryl, Piotr Juszkiewicz, Piotr Piotrkowski, Wojciech Suchocki, Perspektywy współczesnej historii sztuki. Antologia przekładów «Artium Quaestiones», Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2009, s. 1019–1044.
3. Gottfried Boehm, O obrazach i widzeniu. Antologia tekstów, przeł. Małgorzata Łukasiewicz i Anna Pieczyńska-Sulik, red. Daria Kołacka, seria: „Horyzonty nowoczesności: teoria – literatura – kultura”, pod red. Ryszarda Nycza, tom 107, Wydanie pierwsze, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2015, s. 119–315.
4. Horst Bredekamp, Media obrazowe, przeł. Mariusz Bryl, (w:) Piotr Piotrowski i Wojciech Suchocki (red.), Artium Quaestiones, tom XV, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2004, s. 209–232, przedruk: (w:) Mariusz Bryl, Piotr Juszkiewicz, Piotr Piotrowski i Wojciech Suchocki (red.) Perspektywy współczesnej historii sztuki… op. cit., s. 943–964.
5. Horst Bredekamp, Urojenia, przeł. Mariusz Bryl, (w:) Ibidem, s. 233–241, przedruk: (w:) Mariusz Bryl, Piotr Juszkiewicz, Piotr Piotrowski i Wojciech Suchocki (red.) Perspektywy współczesnej historii sztuki… op. cit., s. 965–972.
6. Mariusz Bryl, Suwerenność dyscypliny. Polemiczna historia historii sztuki od 1970 roku, seria: „Historia Sztuki”, nr 33, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2008, s. 551–561, 663–686.
7. Doris Bachmann-Medick, Iconic Turn, (w:) Eadem, Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa 2012, s. 390–451.
8. W.J.T. Mitchell, Zwrot piktorialny, przeł. Marcin Drabek, (w:) Kultura Popularna nr 1 (23), Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Społecznego SWPS „Academica”, Warszawa 2009, s. 4–19.
9. W.J.T. Mitchell, Czego chcą obrazy? Pragnienie przedstawień, życie i miłość obrazów, przeł. Łukasz Zaremba, seria: „Biblioteka «Kultury Współczesnej»”, pod red. Andrzeja Gwoździa, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013, s. 43–62, 215–223, 337–360.
10. Widzenie przez kulturę. Wprowadzenie do teorii kultury wizualnej, Wydanie pierwsze, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2018, s. 51–132, 182–200, 275–291.
11. Elżbieta Łubowicz, Między «picture» a «image». Obrazy w kulturze współczesnej, (w:) Kultura współczesna. Teoria – interpretacje – praktyka 2006, nr 4 (50): Anna Zeidler-Janiszewska (red.), Obrazy w kulturze, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, Polskie Towarzystwo Kulturoznawcze & Fundacja Kultury, s. 9–25.
12. Konrad Chmielecki, Zdarzenie wizualne i bioobrazy we współczesnych miastach. Wizualne aktywności estetyczne w przestrzeni miejskiej jako efekt ataków terrorystycznych, biowładzy i biopolityki, „Kultura i Historia” 2016, nr 30, s. 222–235.
13. Piotr Zawojski, Nowy ikoniczny zwrot. Od obrazów do bioobrazów, (w:) Michał Ostrowicki (red.), Materia sztuki, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2010, s. 465–473.
14. Konrad Chmielecki, Teorie Michela Foucaulta wobec zwrotu wizualnego. Bioobrazy i wizualność jako strategie (bio)władzy/biopolityki i dyskursu (post)kolonialnego, (w:) Eugeniusz Wilk, Anna Nacher, Magdalena Zdrodowska, Ewelina Twardoch i Michał Gulik (red.), Więcej niż obraz. Przestrzenie wizualne, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2016, s. 34–38.
15. Jacques Rancière, Los obrazów, (w:) Idem, Estetyka jako polityka, przeł. Julian Kutyła i Paweł Mościcki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2007, s. 43–138.
16. Jacques Rancière, Rewolucja estetyczna i jej skutki. Sploty autonomii i heteronomii, przeł. Maciej Kropiwnicki, (w:) Idem, Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka, przeł. Maciej Kropiwnicki i Jan Sowa, seria: „Linia radykalna”, pod red. Idem, tom. 4, Korporacja Ha!art, Kraków 2007, s. 37–55, 65–175.
17. Jacques Rancière, Polityka, identyfikacja, podmiotowość, przeł. Iwona Bojadżijewa, (w:) Idem, Na brzegach politycznego, przeł. Iwona Bojadżijewa & Jan Sowa, seria: „Linia radykalna”, pod red. Jana Sowy, tom 7, Korporacja Ha!art, Kraków 2008, s. 105–114.
18. Norman Bryson, Dyskurs, figura, przeł. Mariusz Bryl, (w:) Piotr Piotrowski & Wojciech Suchocki (red.), Artium Quaestiones vol. XIX, Wydawnictwo Naukowe im. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2008, doi: 10.11588/diglit.29067.15, ss. 300–333.
19. Stanisław Czekalski, Norman Bryson: teoria intertekstualności jako narzędzie sprowadzania obrazu do tekstu dyskursywnego i wskrzeszenie wpływologii, (w:) Idem, Intertekstualność i malarstwo. Problemy badań nad związkami międzyobrazowymi, seria: „Historia sztuki nr 30”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2006, s. 198–222.
20. Georges Didi-Huberman, Obraz jako rozdarcie i śmierć Boga Wcielonego, Idem, Przed obrazem. Pytanie o cele historii sztuki, przeł. Barbara Brzezicka & Andrzej Leśniak, Wydanie pierwsze, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011, s. 97–153.
21. Piotr Zawojski, Teoria obrazu z ducha nauki o obrazie się wyłaniająca. Prolegomena (2016), (w:) Idem, Ruchome obrazy zatrzymane w pamięci. Reminiscencje teoretyczne i krytyczne, Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych, Katowice 2017, s. 110–119, ss. 10 przedruk (w:) Aleksandra Łukasiewicz-Alcaraz (red.), Widzialność/wizualność obrazu cyfrowego… op. cit., 162–172.
22. Peter Burke, Ikonografia i ikonologia, (w:) Idem, Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwa historyczne, przeł. Justyn Hunia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 53–65, 204–215.
23. Andrzej Gwóźdź, Sierek: Warburg – ekspedycje do granic obrazu, (w:) Karl Sierek, Fotografia, kino i komputer. Aby Warburg jako teoretyk mediów, przeł. Joanna Gilewicz, „Biblioteka «Kultury Współczesnej»”, Wydanie pierwsze, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2015, s. 7–18.
24. Aby Warburg, Statek powietrzny i łódź podwodna w średniowiecznej wyobraźni (1913), przeł. Tomasz Ososiński, (w:) Idem, Od Florencji do Nowego Meksyku. Pisma z historii sztuki i kultury, red. Ryszard Kasperowicz, Wydanie pierwsze, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2020, s. 217–224.
25. Arjun Appadurai, Dysjunkcja i różnica w globalnej ekonomii kulturowej, (w:) Idem, Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji, przeł. Zbigniew Pucek, seria: „Horyzonty nowoczesności: teoria – literatura – kultura, pod red. Ryszarda Nycza, tom. 34, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2005, s. 43–129.
26. Barbara Pasamoni, Globalizacja kultury czy glokalizacja kultur?, (w:) Anna Firkowska-Mankiewicz, Tatiana Kanasz i Elżbieta Tarkowska, Krótkie wykłady z socjologii: kategorie, problemy, subdyscypliny, tom 2, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 117–138.
27. David Freedberg, Idolatria i ikonoklazm, (w:) Idem, Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, przeł. Ewa Klekot, Wydanie pierwsze, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005, s. 395–434.
28. Andrzej Leśniak, Ikonofilia. Jak wrócić do obrazów?, (w:) Idem, Francuska semiologia pikturalna i obrazy, „Nowa Humanistyka”, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2013, s. 53–69.
29. Piotr Zawojski, „Wewnątrz obrazów. Immersja zamiast iluzji?”, (w:) Maria Popczyk (red.), Przestrzeń sztuki: obrazy – słowa – komentarze, seria: „folia academiae”, Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach, Katowice 2005, s. 171–178.
30. Oliver Grau, Nowe obrazy z życia. Rzeczywistość wirtualna, sztuka genetyczna i transgeniczna, przeł. Ewa Dżurak, (w:) Ryszard W. Kluszczyński (red.), Kwartalnik Filmowy 2001, tom XXII, nr 35/36 (95/96), Warszawa: Pracownia Antropologii Kultury, Filmu i Sztuki Audiowizualnej Instytutu Sztuki PAN, s. 108–119.
Literatura uzupełniająca:
1. Hans Belting, Obraz i cień. Dantego teoria obrazu przekształcona w teorię sztuki, przeł. Marek Śnieciński, (w:) Teksty Drugie. Teoria literatury – krytyka – interpretacja 2006, nr 4 (100): Anna Nasiłowska (red.), Sztuki, media i zwrot ikoniczny, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk i Stowarzyszenie Pro Cultura Litteraria, s. 135–152.
2. Horst Bredekamp, Patrzące ręce i ślepe plamki: Galileusz jako rysownik, przeł. Mariusz Bryl, (w:) Piotr Piotrowski i Wojciech Suchocki (red.), Artium Quaestiones, tom XV… op. cit., s. 243–288, ss. 46, przedruk: (w:) Mariusz Bryl, Piotr Juszkiewicz, Piotr Piotrowski i Wojciech Suchocki (red.) Perspektywy współczesnej historii sztuki… op. cit., s. 973–1016.
3. Karolina Charewicz-Jakubowska, Nimfa post/post/moderna. Działania obrazów, seria: „Kurs na kulturę”, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2016, s. 114–139.
4. Gottfried Boehm & W.J.T. Mitchell, Zwrot obrazowy a zwrot ikoniczny: dwa listy, przeł. Kaja Gadowska, (w:) Małgorzata Bogunia-Borowska i Piotr Sztompka (red.), Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, Wydawnictwo Znak, Kraków 2012, s. 94–117.
5. W.J.T. Mitchell, Piśmienność wizualna czy wizualność piśmienna, przeł. Karolina Charewicz, (w:) Teksty Drugie: Teoria literatury, krytyka, interpretacja 2012, nr ½ (311/312): Anna Nasiłowska (red.), Czytanie albo interpretacja?, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk i Stowarzyszenie Pro Cultura Litteraria, s. 153–163.
6. Aleksandra Łukasiewicz-Alcaraz, Obraz cyfrowy poza reprezentacją i narracją w perspektywie kultury wizualnej Williama J. Thomasa Mitchella oraz estetyki formalnej Lamberta Wiesinga, (w:) Eadem (red.), Widzialność/ wizualność obrazu cyfrowego: pomiędzy fenomenologią a kulturą wizualną, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki, Szczecin 2016, s. 96–113.
7. Adam Przywara, Dzieło sztuki w dobie reprodukcji cyfrowej, (w:) Almanach Warszawy, tom X, Wydawnictwa Muzeum Warszawy, Warszawa 2016, s. 441–454.
8. W.J.T. Mitchell, Obraz, przestrzeń, rewolucja. Wszystkie sztuki okupacji, przeł. Łukasz Zaremba, (w:) Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej nr 3: Paweł Mościcki (red.), Archiwa stanów wyjątkowych, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk & Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013, s. 1–27.
9. Agnieszka Doda-Wyszyńska, Inwazja ikonoklastów. Filozofia przedstawienia Jacques’a Rancière’a, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2012, s. 75–92, 175–194, 219–242.
10. Katarzyna Machtyl, Znaczone obecne w znaczącym, (w:) Eadem, Semiotyki obrazu: Reprezentacje i przedmioty, Wydanie pierwsze, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2017, s. 63–95.
11. Andrzej Leśniak, Obraz płynny. Georges Didi-Huberman i dyskurs historii sztuki, seria: „Horyzonty nowoczesności: teoria – literatura – kultura”, pod red. Ryszarda Nycza, tom 82, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2010, s. 44–87.
12. Karl Sierek, Inspiracje dla teorii kultury ruchomego obrazu, (w:) Idem, Fotografia, kino i komputer… op. cit., s. 26–42.
13. Małgorzata Bogunia-Borowska i Marta Śleboda, Wybrane koncepcje globalizacji, (w:) Eadem, Globalizacja i konsumpcja. Dwa dylematy współczesności, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2003, s. 79–117.
14. Łukasz Zaremba, Męki obrazów, (w:) Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej 2014, nr 5: Queer obrazy, red. Iwona Kurz, Magda Szcześniak, Warszawa: Widok. Fundacja Kultury Wizualnej, Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego i Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, doi: 10.36854/widok/2014.5.1138.
15. Oliver Grau, Pamiętajcie fantasmagorię!: osiemnastowieczna polityka iluzji i jej multimedialne życie po życiu, przeł. Joanna Walewska, (w:) Sztuka i Filozofia tom. 41, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego i Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2012, s. 24–38.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 430-KS1-2KON33 w USOSweb